Bu aql bovar qilmaydigan tuyuladi, lekin hozir bir oy ichida ommaviy axborot vositalari zamonaviy odam haqida uning butun hayotiga singib ketgan 17-asr vakili kabi ko’p ma’lumotni tashlaydi! Demak, biz axborotning haddan tashqari yuklanishi dunyosining aholisimiz va uning oqibatlari sog’lig’imizga zarar yetkazmoqda.

Va bu hali ham gullar! Mutaxassislarning fikriga ko’ra, bir yil ichida odam 12 oy ichida iste’mol qiladigan ma’lumotlar miqdori 9 zettabaytga yaqinlashadi. Buni yanada aniqroq qilish uchun tushuntirib beraylik: 1 bayt qum donasiga o’xshaydi va ko’rsatilgan ma’lumot miqdori dunyodagi barcha plyajlardagi qum donalari sonidan 100 baravar ko’pdir!

Shu bilan birga, Yer sayyorasidagi ma’lumotlar hajmi astronomik tezlikda ko’payib, ko’payib bormoqda. Bugungi kunda insoniyatga ma’lum bo’lgan ma’lumotlarning 90% so’nggi ikki yil ichida paydo bo’lgan! Va agar 2003 yilgacha jami 5 ekzabayt ma’lumot ishlab chiqarilgan bo’lsa, hozirda bir xil hajm har … ikki kunda hosil bo’ladi!

Media bozori bugungi kunda eng katta bozor hisoblanadi. Uning eng faol o’yinchilari har kuni katta hajmdagi ma’lumotlarni yuklash orqali o’z ish faoliyatini yaxshilaydi. Va bu hajmlar eksponent ravishda ko’paymoqda.

Ijtimoiy tarmoqlar ham ommalashib bormoqda. Ularning barchasi piramida kabi qurilgan va shuning uchun yangi ishtirokchilarning tabiiy ishtiroki tufayli o’sadi. Va bu usul yaxshi dividendlar beradi: masalan, Facebook so’nggi besh yil ichida o’z foydasini ikki baravar oshirdi.

Shu bilan birga, Stokgolm Qirollik Texnologiya Instituti olimlari ijtimoiy tarmoqlarning faol foydalanuvchilari qisqa muddatli xotirani sezilarli darajada yomonlashishini isbotladilar…

Amerikalik Jorj Miller yarim asrdan ko’proq vaqt oldin ushbu mavzu bo’yicha tadqiqot olib borgan. Uning tajribalari shuni ko’rsatdiki, inson “RAM” taxminan 9 ta ikkilik raqamni, 8 ta o’nlik sonni, ettita harfni va bitta bo’g’indan iborat beshta so’zni eslab qolishga qodir. Ya’ni, har birimiz bir vaqtning o’zida 7 (ortiqcha yoki minus 2) elementni eslay olamiz.

Agar ular ko’proq bo’lsa, miya bu ma’lumotlar birliklarini guruhlarga ajratadi, shunda har birida yana 5-9 element mavjud. Ammo har kuni biz shunday aql bovar qilmaydigan miqdordagi ma’lumotlarga duch kelamizki, bizning xotiramiz bunday hujumga dosh bera olmaydi: bularning barchasi loginlar, parollar, PIN kodlar, ommaviy axborot vositalaridagi ma’lumotlar axlati, aloqadagi “suv” …

Bundan tashqari, Shotlandiya olimlari ijtimoiy tarmoq foydalanuvchilarida xavotir kuchayganini, amerikalik tadqiqotchilar esa internetga qaramlik va ortiqcha vazn o‘rtasida bog‘liqlikni aniqlaganini payqashdi.

Axborot yuklanishiga qanday dosh bera olasiz?

Agar siz ko’zingizni ochganingizdan so’ng telefoningizni qo’lga olsangiz va Internetsiz bir soat sizni juda noqulay his etsa, unda siz zudlik bilan onlayn dunyoga qochishingizga sabab bo’lgan omillarni izlashingiz kerak. Bu erda sizga psixolog yordami kerak bo’lishi mumkin.

Agar ishlar hali ham unchalik yomon bo’lmasa, ma’lumot iste’moli haqida xabardorlikni oshirish uchun ushbu tavsiyalardan foydalaning:

1. Ta’tilingizni rejalashtiring va ushbu elementni ish vazifalaringiz bilan birga kundalikingizga yozing. Hech bo’lmaganda o’z yutuqlaringizni tashqaridan tahlil qilish, vaqt o’tishini anglash va hatto fikr oqimidan chiqish uchun tanaffus qilish foydalidir.
2. O’qimagan hamma narsaga obunani bekor qiling, keraksiz obunachilarni va obunalarni o’chiring, tezkor xabarchilardan bildirishnomalarni o’chirib qo’ying.
3. Oflayn makoningizni onlayn hayotingizdan kam bo’lmagan holda to’ldiring: fitnes mashg’ulotlari, madaniy sayohatlar, do’stlar bilan muloqot, istaklar va boshqalar uchun jadval tuzing.
4. Sizni qiziqtirgan narsalarni darhol Google-ga shoshilmang. Javobni birinchi navbatda atrofingizdagi, masalan, kitoblarda, suhbatlarda, tabiatda topishga harakat qiling.
5. Miyani rivojlantirishning maxsus usullarini o’rganing. Vikium sizga buni mutlaqo bepul qilish uchun noyob imkoniyatni beradi. Shu kunlarning birida mutaxassis neyropsixologlar ishtirokida interaktiv onlayn ma’ruza bo’lib o’tadi. U ma’lumotlarning haddan tashqari yuklanishi bosimini his qilgan va uni minimallashtirish yo’llarini izlayotgan har bir kishi uchun maxsus mo’ljallangan.

2 soatlik ma’ruzada siz olimlarning 7 (!) yillik samarali mehnati haqida qisqacha ma’lumot va samaradorlikni rivojlantirish uchun shaxsiy vositalarni olasiz. Miya qobiliyatlarini sinash asosida siz uchun barcha usullar tanlanadi: “suv” yo’q, faqat faktlar va foydalar!

Siz ta’sirchan hajmdagi ma’lumotlarni samarali qayta ishlash, maqsadlarni belgilash, chalg’itadigan narsalarni yo’q qilish va belgilar va ma’nolar elementlarini boshqarish qobiliyatiga ega bo’lasiz.