Izzattillo Islomov
Men San-Fransisko yong’in xavfsizligi bo’limidagi birinchi ayollardan biri edim. O’n yildan ortiq vaqt davomida men meksikalik to’dalar mash’alalar va 22 kalibrli to’pponchalar bilan yashagan, mash’aladek yonib turgan ko’plab eskirgan uylari bo’lgan juda qiyin hududda astoydil ishladim. Men shishgan jasadlarni soylardan olib chiqdim, chaqaloqqa yurak massajini o’tkazdim va son-sanoqsiz tutunli koridorlardan o’tib ketdim.
Men 173 sm, 70 kg vazndagi sobiq sportchi bo’lgan bo’lsam ham, ayol kishiga bunday ishni qilish qiyinmi, degan savol tug’ilishini kutgandim.
Mening jasoratimga shubha qiladigan odamlar bilan uchrashish g’alati va xafa bo’ldi. Men hech qachon erkak hamkasblarimdan bunday so‘rashganini eshitmaganman. Ko’rinib turibdiki, ko’pchilik uchun ayol qo’rquvni boshdan kechirishi va bo’lishi mumkinligi juda oddiy ko’rinadi.
Bu qo’rquvning to’planishi bolalikdan boshlanadi. Ko‘pgina tadqiqotlar shuni ko‘rsatadiki, qizlarning o‘zini o‘zi qadrlashi bolaligida sport bilan shug‘ullanganmi yoki tashqarida qancha vaqt o‘tkazganiga bog‘liq. Va erta bolalikdan ko’p qizlar xavf bilan bog’liq harakatlardan qochishga moyildirlar.
Masalan, o’yin maydonchalarining o’t o’chiruvchi ustuni kabi elementiga bag’ishlangan tadqiqot mavjud, ular bo’ylab odamlar kichik balandlikdan erga sirg’alib ketadi. Bu holatda, ayniqsa, ota-onalarning xatti-harakati ko’rsatiladi: ular o’z qizlarini “o’t o’chiruvchi ustun” xavfi haqida o’g’illariga qaraganda ancha ehtiyotkorlik bilan ogohlantiradilar. Shu bilan birga, ikkala ota-ona ham o’g’illarini qanday qilib muvaffaqiyatga erishish bo’yicha “ko’rsatmalar” bilan qo’rquvlari tomon yo’naltiradi.
Qo’rquv va jismoniy qiyinchiliklar ustidan qozonilgan har bir g’alaba bilan men o’zimga ishonch orttirdim
Yaqinda bir do’stim menga o’g’lidan ko’ra ko’proq qizi haqida qayg’urishini tan oldi: “U juda qo’pol!” Bunday bolani muammolarga dosh berishga o’rgatish mumkinmi, deb o’yladim. Do’stim shunday bo’lishi mumkinligiga rozi bo’ldi, lekin onalik instinkti va aql o’rtasidagi kurash uning yuzida aniq ko’rinib turardi. Va aql yo’qoladi. Men ham qo’pol bola edim.
Men ham uyatchan edim va ko’p narsadan qo’rqardim: kattaroq bolalar, karavot ostida yashiringan yirtqich hayvonlar. Ammo o‘rmonlar bo‘ylab kezib, jasorat va sharafga qasamyod qilgan National Geographic jurnali ser Lancelot va davra stoli ritsarlari meni ham telbalarcha hayratda qoldirdi. Ushbu belgilarning hech biri qo’rquv haqida gapirmadi. Ular jasorat, yangi narsalarni o’rganish va qiziqarli narsalarni qilish haqida gaplashdilar.
Qolaversa, men tik dala yo’li bo’ylab velosipedda ketayotgan edim va bir kuni mashinaga urilib ketdim. Men qishda muzli slayddan tushib ketayotgan edim va bir marta daraxtga urilib ketdim. Ota-onam bu haqda tashvishlanganini eslay olmayman. Ular bunday muvaffaqiyatsizliklar bolalikning bir qismi ekanligini tushunishdi. Menga bir nechta tikuv qo’yishdi va men velosipedda va chanada uchishga qaytdim. Xatolar yana urinib ko’rishim kerakligini anglatardi. Qo’rquv va jismoniy qiyinchiliklar ustidan qozonilgan har bir g’alaba bilan men o’zimga ishonch orttirdim.
Men yaqinda onamdan nega meni hech qachon to’xtatmoqchi emasligini so’radim. Uning so’zlariga ko’ra, uning onasi asabiy ayol bo’lib, har safar biror narsa yiqilib yoki singanida juda xafa bo’lardi. “Bu mening bolaligim juda zerikarli edi, shuning uchun men bola olishi kerak bo’lgan hamma narsani olishingizni xohlardim”, deb javob berdi u.
Behruzbek Hamidov
