Psixologik tayyorgarlik har bir inson hayotida juda muhim rol o’ynaydi, chunki ma’lum vaziyatlar mavjud bo’lib, ular uchun oldindan aqliy tayyorgarlik ko’rish kerak. Ulardan ba’zilari odamni axloqiy jihatdan buzishi mumkin va buning sababi uning psixologik jihatdan bunday voqealarga tayyor emasligi bo’ladi.
Psixikani oldindan tayyorlash kerak
Qoida tariqasida, odamlar psixologik tayyorgarlikka juda kam e’tibor berishadi, ayniqsa ularning turmush tarzi buni talab qilmasa. Masalan, ular professional sport bilan shug‘ullanmaydi, harbiy va harbiy harakatlarda qatnashmaydi. Oddiy hayot uchun, ko’pchilik ishonganidek, psixologik jihatdan tayyor bo’lish shart emas. Aslida, bu shunday emas. Bunday ta’lim, inson qanday turmush tarzini olib borishidan qat’i nazar, barcha odamlar uchun zarurdir.
Har qanday odam bilan sodir bo’lishi mumkin bo’lgan nizolar va turli favqulodda vaziyatlarga tayyor bo’lish juda muhimdir. Bunday hollarda odamlar o’zlarini nazorat qilishni yo’qotadilar va voqealarning o’zi og’ir stressning sababi bo’ladi. To’g’ri harakat qilish va o’zingizni nazorat qilish uchun oldindan tayyorgarlik ko’rishingiz kerak. Barcha holatlarga tayyorgarlik ko’rish mumkin emas, lekin eng keng tarqalgan holatlarga tayyorgarlik ko’rish mumkin.
Psixologik tayyorgarlik usullari
Samarali psixologik tayyorgarlikning ko’plab usullari mavjud. Qanday odam va qanday vaziyatga tayyorgarlik ko’rishingiz kerakligini hisobga olgan holda mos keladigani tanlanadi. Ularning barchasi ma’lum afzalliklarga va kamchiliklarga ega. Keyinchalik, eng qiziqarli va eng ko’p ishlatiladiganlar haqida gapiraylik.
Birinchi usul tasavvurga, ya’ni ma’lum bir vaziyatni simulyatsiya qilishga asoslangan. Biror kishi u yoki bu hodisani batafsil taqdim etishi kerak, keyin u qanday munosabatda bo’lishi, nima qilishi va aytishi haqida o’ylashi kerak. Bunday trening yordamida siz psixikani sezilarli darajada mustahkamlashingiz va uni iloji boricha barqaror qilishingiz mumkin. Avtomatik rejimni ishlab chiqish uchun vaziyatni bir necha marta tasavvur qilishingiz kerak va kelajakda odam o’z harakatlari haqida o’ylamaydi.
Tayyorgarlikning ikkinchi usuli insonning o’z harakatlari va qarorlari uchun qandaydir haq to’lashga tayyorligiga asoslanadi. Sizda bor narsaning hammasini yoki bir qismini butunlay yo’qotishingiz mumkin. Muayyan maqsad, xohish yoki qaror uchun narx juda yuqori bo’lishi mumkinligiga tayyorgarlik ko’rishingiz kerak. Agar biror kishi bunga tayyor bo’lsa, u muayyan vaziyatda to’g’ri ish qila oladi va sarosimaga tushmaydi.
Psixikani tayyorlashning yana bir yaxshi usuli – yuqori o’z-o’zini hurmat qilish va shuhratparastlikni bosqichma-bosqich shakllantirish. O’zingiz haqidagi fikringiz qanchalik baland bo’lsa, qiyinchiliklarni engish osonroq bo’ladi. Albatta, bu usulning kamchiliklari bor, chunki shuhratparast odamlarning zaif tomonlari ham bor. Ammo shunga qaramay, afzalliklar ancha katta va ular kamchiliklarni qoplaydi. Usulning asosiy maqsadi o’zingizni ma’lum bir vaziyatda o’zingiz xohlagan tarzda ko’rishdir. Ushbu texnikani birinchi usuldan keyin qo’llash tavsiya etiladi. Dastlab, hayotiy vaziyatni tasavvur qilish va iloji boricha his qilish kerak, shundan keyingina reaktsiya va harakatlar haqida o’ylash kerak.