Ketma-ket bir necha hafta davomida 36 yoshli Marina hammomda tunda yig’lab, yig’ini bostirish uchun yuzini sochiq bilan ko’mib yubordi. “Men erimni yoki amakisi vafot etganida juda xafa bo’lgan etti yoshli qizimizni tashvishga solmoqchi emasdim”, deydi u. Marina sevimli akasidan ayrildi: ikki yil oldin u avtohalokatda vafot etdi. Olti oydan ko’proq vaqt davomida u o’z dardini boshqalardan yashirib, azob-uqubatlarni butunlay egallashiga yo’l qo’ymaslikka harakat qildi.

U davom etadi: “Akamning o’limidan ko’p o’tmay, xo’jayinim eng yaxshi niyat bilan: “Uyalmasin, dam olish va tuzalish uchun ta’tilga chiqishni taklif qildi.” Va keyin men birdan sevganini yo’qotganlarni boshqalardan qanday katta ko’rfaz ajratib turishini his qildim. Qayg’u – bu kasallik emas, uni davolay olmaysiz, sovuq kabi, siz dam olmaysiz.”

Ertami kechmi, har birimiz qayg’u chekayotgan odamlarga tasalli berishimiz va qo’llab-quvvatlashimiz va yaqinlarimizni yo’qotganda o’zimizni qayg’urishimiz kerak. Psixoterapevt Fyodor Vasilyuk ta’kidlaydi: “Shuning uchun yo’qotishdan vayron bo’lgan odam qanday qilib hayotni yana ma’noga to’ldirishini tushunish juda muhimdir.” “Qanday qilib, u yashash quvonchini abadiy yo’qotganiga ishonch bilan, ruhiy muvozanatni tiklaydi, hayotning ranglari va ta’mini his qiladi.”¹.< /span>

O’ZINGIZGA SHOSHILMANG

Rus madaniyati xatti-harakatlarda vazminlikni talab qiladi va kuchli his-tuyg’ularning namoyon bo’lishini ma’qullamaydi. Shuning uchun biz sevgan odamni boshqa odamlar oldida yig’lash yoki hatto eslash juda qiyin. Va ular ko’pincha qanday munosabatda bo’lishni va o’zlarini nochor his qilishni bilishmaydi. Va qayg’u chekayotgan odam o’zini noqulay his qiladi, chunki u o’zini o’zi bilmagan holda bu holatga qo’yadi. U noqulaylik tug’dirmaslik va boshqalarga gapirish odatiy bo’lmagan narsa – o’lim haqida eslatmaslik uchun imkon qadar tezroq “o’zini yig’ishga” harakat qiladi.

“Ammo,” qayg’u – uzoq jarayon “, deb ta’kidlaydi tanaga yo’naltirilgan psixoterapevt Vladimir Baskakov. “Va buni tezlashtirishning iloji yo’q: bunday urinishlar faqat odamning charchashiga va kuchdan mahrum bo’lishiga olib keladi. Qayg’uni bosqichma-bosqich boshdan kechirish kerak. Bola tug’ilganda, qarindoshlar birinchi navbatda haftalar, oylarni hisoblashadi, keyin yubileylarni nishonlashni boshlaydilar – biz kimnidir yo’qotganimizda ham shunga o’xshash narsa sodir bo’ladi.

Fyodor Vasilyuk aniqlaydi: “Eng katta azob va o’tkir ruhiy og’riqlar fojiali voqea sodir bo’lgan paytdan boshlab taxminan 6-7 hafta davom etadi. Va shundan keyingina odam asta-sekin hayotga qaytishni boshlaydi. O’limning yilligi ushbu seriyadagi oxirgi sanadir. Aksariyat dinlar motam uchun bir yil ajratganlari bejiz emasdir”.

HAYOT VA O’LIM O’RTASIDA

Biz birovni sevganimizda, o’rtamizda alohida aloqa paydo bo’ladi, biz aqliy va ko’pincha jismonan biz uchun aziz bo’lgan odamga ergashamiz. “Agar bu odam o’lsa, qolgan kishi o’z hayotini xiyonat deb bilishi mumkin”, deb tushuntiradi Vladimir Baskakov. “Axir, u marhumning hayoti davomida ergashganidek, unga ergashishi kerak edi”. O’n ikki yil oldin uch oylik chaqalog’idan ayrilgan 46 yoshli Mariya bu haqda shunday deydi: “Dafn marosimi kuni men qornimdan nimadir chiqarib, o’g’limni tashlab ketayotganini jismonan his qildim. Keyin men yana bir necha oy zombi kabi yashadim, endi bu hayotda yo’q edim.