Stress. Zaiflashtirish strategiyalari

Muallifdan: bizning notinch hayotimizda biz har kuni stressga duch kelamiz. U bilan kurashishni o’rganish mumkinmi?

O’z hayotida har bir na jamoat transportida siqilish, tirbandlik, kun uchun muvaffaqiyatsiz rejalardan tortib, ishda yoki uyda muammolar bilan bog’liq yanada og’ir va qiyin vaziyatlargacha bo’lgan ko’plab salbiy vaziyatlarga duch keladi.

Qoida tariqasida, biz his-tuyg’ularni bo’shatishga qodir emasmiz va paydo bo’lgan asabiy taranglik tananing barcha funktsional tizimlarining kuchlanishiga olib keladi, bu jismoniy farovonlikning yomonlashishiga yoki nevrotik holatlarning paydo bo’lishiga olib keladi. Biror kishi doimiy ravishda mazlum holatda bo’lib, hozirgi ishlarga yoki muammolarga e’tibor qarata olmaydi. Va muammolar qor to’pi kabi to’planib qoladi…

Stress ta’limotining asoschisi G. Selye shunday deb yozgan edi: “stressdan qo’rqmaslik kerak. Bu faqat o’liklarda bo’lmaydi. Stressni boshqarish kerak. Boshqariladigan stress hayotga xushbo’y hid va ta’mni olib keladi!»

Quyida psixo-emotsional stressni bartaraf etishda o’z-o’ziga yordam berishning bir necha usullari keltirilgan. Bu to’liq emas, ehtimol siz o’zingizning ba’zi g’oyalaringizga ega bo’lasiz.

• Yig’lash. Bu og’riqni engishga urinishdagi birinchi qadamdir. Bu psixo-emotsional stressni bartaraf etishga va ehtiyojlaringizni his qilishga yordam beradi.
• JISMONIY FAOLIYAT. Har qanday jismoniy mashqlar stressni engillashtiradi.
• INTENSIV MEHNAT FAOLIYATI. Oddiy uy vazifasi: idishlarni yuvish va dazmollash, javonlarni mixlash, tikuvchilik – bularning barchasi stressni engillashtiradi, kuchingizni ma’lum bir ishni zaiflashtirishga yo’naltiradi.
• TAJRIBALARNI OG’ZAKI BAYON QILISH. Sizni bezovta qiladigan narsani baland ovoz bilan aytganda, bu o’z-o’zidan asabiy taranglikni engillashtiradi. Yaqin atrofda sizni tinglaydigan odam bo’lsa, bu juda yaxshi. Ammo agar siz yolg’iz gapirsangiz yoki qichqirsangiz (masalan, mashinangizda yoki cho’l joyingizda), bu ijobiy ta’sir ko’rsatadi.
• Adabiyot. Hikoyalarni o’qish yoki yozishga sho’ng’ish salbiy his – tuyg’ularni bartaraf etishning samarali vositasidir.
• Musiqa. Sizning didingiz va afzalliklaringizdan qat’i nazar, musiqa kuchli tinchlantiruvchi vositadir. Sevimli musiqangiz bilan yolg’iz vaqt o’tkazing va asabiy taranglik yanada zaiflashadi.
• Dam olish. Progresiv mushaklarning gevşemesi, avtogen mashqlar, o’z-o’zini gipnoz-bu hissiy stressni engillashtiradigan samarali usullar, bu kuchni tiklashning ajoyib usuli.

Men bu erda bitta mashq beraman. Bu sizning kuchingizni tiklashga va tinchlanishga yordam beradi. Qulay o’tiring. Iloji bo’lsa, chalqancha yoting. Ko’zlaringizni yuming. Nafasingizni tinglang. Chuqur nafas oling va sekin, xotirjam nafas oling. Chuqur va xotirjam nafas olishni boshlang, go’yo siz nafaqat ko’kragingizni, balki oshqozoningizni ham havo bilan to’ldirishga harakat qilyapsiz. Bir necha daqiqa shu tarzda davom eting. Ehtiyot bo’ling, birinchi marta biroz bosh aylanishi mumkin.

Men ham ushbu mashqni belim og’riganida, pastki orqa qismimga “nafas olishga” harakat qilganimda qo’lladim. Gevşeme tufayli mushaklarning spazmi zaiflashdi va og’riq orqaga qaytdi.

• MUAMMOLARNI HAL QILISH. Muammoni tahlil qilish uchun kuchingizni sarflaganingizda, stress kamayadi, chunki siz qiyinchiliklaringizning sabablarini ko’rib chiqasiz. Oldinda yengillik va kerakli maqsad paydo bo’lganda, siz o’zingizni yanada ishonchli va qulay his qilasiz.

Odamlarga stressni kamaytirishga yordam beradigan ko’plab usullar mavjud, ammo ulardan foydalanish o’z-o’zini yo’q qilishga olib keladigan yon muammolarni keltirib chiqaradi. Ushbu ro’yxatga spirtli ichimliklar, giyohvand moddalar, kuchli dori-darmonlarni suiiste’mol qilish, ehtiyotsiz harakatlar, xavfli sarguzashtlarni qidirish kiradi. Biroq, psixo-emotsional stressni engillashtiradigan jismoniy va ruhiy salomatlik uchun xavfsizroq usullarni sinab ko’rishga arziydi.