Tuyg’ularni faollashtirish nazariyasi, Lindsi Hebb.Aktivatsiya nazariyasi asoslari.

Aktivatsiya nazariyasi asoslari

Miyaning ish jarayonining elektroansefalografik tasviri, his-tuyg’ular paytida o’zini namoyon qiladi, “faollashtirish kompleksi” ning ifodasi sifatida ishlaydi. Bundan tashqari, bu retikulyar shakllanish faoliyati bilan bevosita bog’liq. O’z navbatida, retikulyar shakllanish ishi dinamik xarakterdagi juda ko’p sonli parametrlarga ta’sir qiladi. Hissiyotlarning davomiyligi, ularning kuchi, o’zgaruvchanligi va boshqalar ularga bog’liq.

Organik va hissiy jarayonlarning qanday bog’liqligini tushuntirishda juda yaxshi bo’lgan bu nazariyalardan keyin boshqa nazariyalar paydo bo’ldi. Ular, o’z navbatida, hissiyotlar insonning ruhiy holatiga va uning keyingi xatti-harakatlariga qanday ta’sir qilishlari haqida gapirdilar. Hissiyotlar odamlar faoliyatini tartibga solishdan ko’ra ko’proq narsani amalga oshirishi aniqlangan. Ularning kuchiga, intensivligiga, shuningdek tabiatiga qarab, faoliyatning samaradorligi bog’liq bo’ladi. Hebb bir nechta muhim tajribalar o’tkazdi va natijada siz hissiy qo’zg’alish ko’rsatkichi va ma’lum his-tuyg’ular ta’siri ostida ish qanchalik muvaffaqiyatli bajarilganligi o’rtasidagi bog’liqlikni aniq ko’rishingiz mumkin bo’lgan egri chiziqni oldi.

Mutaxassis ish jarayonining samaradorligi ko’rsatkichi va xodimning hissiy qo’zg’alish darajasi o’rtasida qo’ng’iroqni tashkil etuvchi egri chiziqli munosabatlar mavjudligini aniqladi. Maksimal natijaga erishish uchun nafaqat juda zaif his-tuyg’ulardan, balki juda kuchli his-tuyg’ulardan ham qochish kerak, chunki ular teskari ta’sirga olib kelishi mumkin. Vazifani bajarish jarayonida haqiqatan ham faqat foyda va maksimal samaradorlik keltiradigan ma’lum darajada qabul qilinadigan hissiy qo’zg’alish mavjud.

Shu bilan birga, hissiy qo’zg’alish darajasi turli omillarga bog’liq bo’lishini tushunish kerak. Bu inson shug’ullanadigan faoliyatning xususiyatlari, shuningdek, u ishlayotgan sharoit bo’lishi mumkin. Xodimning qiziqishi va uning konsentratsiyasi darajasi ta’sir qilishi mumkin. Zaif his-tuyg’ular mavjud bo’lganda, maqsadga erishish uchun etarli motivatsiya bo’lmaydi. Juda kuchli his-tuyg’ular ham salbiy ta’sir ko’rsatadi va samaradorlikni yo’q qila boshlaydi, odam o’zini o’zi boshqarishni yo’qotadi va tartibsiz bo’lib qoladi, uni boshqarish qiyin, o’zi esa ishga diqqatini jamlay olmaydi. Bu holatda kognitiv-psixologik omillar juda muhim rol o’ynaydi.