Behruzbek Hamidov
Har bir inson muvaffaqiyatli bo’lishni xohlaydi. Shuning uchun jamiyatimizda bir-birlariga ishda, oilada va shaxsiy hayotda muvaffaqiyatlar tilash odat tusiga kirgan. Faqat ba’zi sabablarga ko’ra, hamma ham bu muvaffaqiyatni o’z hayotiga kirita olmaydi. Buning sababini tushunishni taklif qilaman.
Birinchi sabab.
“Muvaffaqiyatli bo’lmang”, dedi ota-onalar. Ko’pincha, ota-onaning munosabati muvaffaqiyatga erishishimizga to’sqinlik qiladi. Hech kimga sir emaski, bolalar ona va dadani xudolar deb bilishadi. Ularning so’zi qonundir. Ota-onalarning har qanday xabari bolalar tomonidan harakat qilish usuli sifatida qabul qilinadi.
Misol uchun, ota-onalar boy qo’shnini ochiqchasiga qoralashlari mumkin. Masalan, u yana yangi mashina sotib oldi yoki yana yangi ko’ylakda “dumini burish” uchun ketdi. Bola ota-onaning so‘zlarini shunday idrok qiladiki, “yangi mashina”, “chiroyli kiyim” sotib olishning iloji yo‘q. Aks holda, onam va dadam meni yomon deb o’ylab, meni tashlab ketishadi. Shunday qilib, bola yangi va qimmat narsaga taqiqni shakllantiradi.
Yashirin xabarlarga qo’shimcha ravishda, ota-onalar bolaga uning qanday ekanligi haqida to’g’ridan-to’g’ri aytishlari mumkin:
“Ket, men buni o’zim qilaman. Hali ham muvaffaqiyatga erisha olmaysiz.
” “Qo’llaringiz noto’g’ri joydan o’sib bormoqda.”
“Siz noshukrsiz. Menda bularning hammasi bolaligimda bo’lmagan” va hokazo
. Bunday xabarlar juda ko’p bo’lishi mumkin. Lekin ular ota-onalarning o’z farzandlarining muvaffaqiyatiga “ongsiz hasad”lariga asoslangan. Siz g’alaba qozondingiz. bo’lmang.”
O’sib ulg’aygan bunday bolalar doimo “qora chiziq” tomonidan ta’qib qilinayotganga o’xshaydi. Inson qo’lidan kelganicha harakat qiladi, kechayu kunduz uxlamaydi, mashaqqatli ish bilan shug’ullanadi, lekin oxirgi daqiqada u muvaffaqiyatsizlikka uchraydi. Keyin, negadir, kelishuv muvaffaqiyatsizlikka uchraydi, keyin u birdan kasal bo’lib qoladi, keyin esa dissertatsiyasini yo’qotadi. Umuman olganda, muvaffaqiyat bu odamning eshigini taqillatmasa, hamma narsa bo’lishi mumkin. Axir, uning qalbida u hali ham ota-onasi ishonmagan bola bo’lib qoladi va u hali ham o’g’li yoki qizi muvaffaqiyat qozonsa, onasi va dadasi xafa bo’lishiga ishonadi. E’tibor bering, bularning barchasi ongsiz narsalardir.
Ikkinchi sabab.
“Muvaffaqiyatga erishma” degan xabar avloddan-avlodga o’tishi mumkin. Inqilob, mulksizlanish va urushlar ko’pchiligimiz uchun behuda emas edi. Ko’pincha, oilada mulkni yo’qotish tarixi mavjud bo’lganda, “Muvaffaqiyatga erishmang” direktivasi avlodlarga ta’sir qiladi.
Men sizga bir misol keltiraman.
Mening mijozim juda badavlat oiladan. Sovet davrida uning bobosi mulkdan olinib, qamoqqa tashlangan. Katta buvisi uchta bolasi bilan “hech narsasiz” qoldi. Ovqatlanish uchun hech narsa yo’q edi va ikkita katta bolani bolalar uyiga yuborish kerak edi. Mijozimning buvisiga omad kulib boqdi. U eng kichik bola edi va onasi bilan qoldi. U butun umri “xalq dushmani”ning qizi bo‘lgani uchun uyat va qo‘rquvni his qildi (uni ham bolalar uyiga berishsa-chi). Natijada, buvim aniq ishonch hosil qildi – siz boy bo’lolmaysiz. Aks holda hammasini olib qo‘yishadi, sizni qamoqqa tashlashadi, bolalaringizni esa yetimlar uyiga yuborishadi.
Vaqt o’tdi. Buvim turmushga chiqdi, uch farzandli bo‘ldi. Uning hech qachon puli bo’lmagan. U butun umr fermada sog‘uvchi bo‘lib ishlab, katta uy-joy va mashinaga ega bo‘lishga qodir bo‘lganlarga nafrat bilan qaradi. U bolalariga pul yomon, muvaffaqiyatli va boy odamlar esa yomon odamlar ekanligini o’rgatdi.
“Uyali darajada” “Muvaffaqiyatga erishmang” o’rnatmasini olgan mijozim uzoq vaqt davomida nima uchun biznesda yaxshi ishlamayotganini tushuna olmadi. Kompaniya daromad keltira boshlagan zahotiyoq biror narsa yuz berdi. Yo yong’in chiqdi, yoki soliq idorasi, hatto barcha kompyuterlar ishdan chiqdi. Sababi, o‘zingiz tushunganingizdek, katta buvining qo‘rquvi avloddan-avlodga o‘tib ketgan, “hamma narsangiz olib qo‘yiladi, sizni qamashadi, bolalaringiz esa yetimlar uyiga jo‘natiladi”.
Yana bir misol keltiraman.
Ikki opa yashar edi. Kattasi boy va muvaffaqiyatli odamga turmushga chiqdi, kichigi kambag’al alkogolga uylandi. Opa opasini juda yaxshi ko’rardi va har qanday bo’sh vaqtida unga yordam berishga harakat qildi. U uyni tozalaydi, keyin ovqat pishiradi. Keyinroq u 7 yoshli qizini xolasiga uy yumushlariga yordam berish uchun yubora boshladi. Qiz xolasinikida tozalashni yoqtirmasdi. U o’zini “kambag’al qarindosh”dek his qildi, o’zini kamsitilgandek his qildi. Qiz esa boylar yomon odamlar, kambag’allarni xafa qiladi degan xulosaga keldi. Bunday munosabat bilan bu qiz butun umrini o’tkazdi va u qizining boy va muvaffaqiyatli bo’lishidan juda qo’rqdi. Axir, qizi (ichki ishonchga ko’ra) uni kamsitadi.
Uchinchi sabab.
Ba’zida odamlar ota-onasidan qasos olgani uchun “Muvaffaqiyatga erishma” degan fikrda yashaydilar. Bu ongsiz ravishda sodir bo’ladi. Bir marta, 5 yoshida, bola onasiga yoki otasiga biror narsadan xafa bo’lgan. Uning g’azabi va g’azabi shunchalik kuchliki, u qasos olishga qaror qiladi. Keyin, albatta, bu qaror unutiladi va ongsizlikka suriladi. Bolaning qarori shunday ko’rinadi: “Men yaxshi o’qimayman, keyin sizni maktabda tanbeh qiladi va yomon ona bo’lasiz”. — Men turmushga chiqmayman, farzand ko‘rmayman, keyin baxtli buvi bo‘lmaysiz. “Men qashshoqlikda yashayman, keyin men bilan faxrlanmaysiz, azob chekasiz”. Qasos uchun ko’plab echimlar bo’lishi mumkin, ammo ularning mohiyati ota-onalarni baxtsiz qilish va shu tariqa ulardan o’ch olishdir.
“Muvaffaqiyatga erishma” degan fikrni har bir inson qila oladigan narsaning aksiga o’zgartiring. Asosiysi, xohlash. Siz faqat kimdan va nima sababdan bu xabar olinganligini tushunishingiz kerak. Xo’sh, keyin uni o’zgartiring, yoki qasos olishni to’xtating yoki bizning davrimizda ular muvaffaqiyat uchun hukm qilinmasligiga qat’iy qaror qiling.
Manba:b17.ru
