Ijodkorlik tushunchasi ijodiy kasblar – rassomlar, dizaynerlar, musiqa va kino sohasidagi odamlar bilan uzviy bog’liqdir. Biroq, ko’p odamlar o’zlarini umuman ijodkor deb bilishmaydi. Bundan tashqari, ijodkorlik tug’ilishda xos bo’lgan yoki hayot davomida uni rivojlantirish imkoniyati bo’lmagan sovg’adir, degan fikr mavjud. Ammo miya fanlari ijodkorlik haqida nima deydi?

Ijodkorlik qanday rivojlangan

Ijodiy fikrlash – bu fikrlashning bir turi, barchamizda mavjud bo’lgan asosiy miya funktsiyasi. Ijodiy fikrlash tushunchasi qanday rivojlangan? Qadimgi yunonlar va rimliklar ijodkorlikni chinakamiga “yuqoridan yuborilgan” narsa, sovg’a deb bilishgan. O’sha paytda insonning o’zi emas, balki insonga ma’lum bir mohiyat kelib, uni yaratishga imkon bergan. Uyg’onish davrida madaniyat sezilarli o’zgarishlarni boshdan kechirdi – asosiy e’tibor insonga mustaqil shaxs sifatida qaratildi va shuning uchun ijodkorlik faqat insoniy mulkdir.

20-asr boshlarida faylasuf Anri Bergson “Kreativ evolyutsiya” kitobini nashr etdi, keyinchalik u Nobel mukofoti bilan taqdirlandi. Kitobning asosiy g’oyasi – ijodkorlik barcha tirik organizmlarda mavjud degan tushuncha. Bu, aslida, evolyutsiyani boshqaradi. Freydning psixoanalizdagi hamkasbi Alfred Adler o’zining individual psixologiya maktabini qurdi. Bu inson o’zining ijodiy tabiati tufayli o’z hayotini erkin boshqarishi mumkin degan ishonchga asoslanadi. Va bu ijodiy kuch inson tajribasining barcha jabhalariga ta’sir qiladi: idrok, xotira, tasavvur. Bu har bir insonni o’z hayotining me’moriga aylantiradi.

Sovet makonida ijodkorlik tushunchasi L. S. Vygotskiy va S. L. Rubinshteyn kabi psixologiya ustalari tomonidan o’rganilgan. Ular kundalik hayotda ijodkorlik mavjud bo’lishning zaruriy sharti ekanligini ta’kidladilar. Chunki avtomatik rejimdan biroz tashqariga chiqadigan hamma narsa allaqachon ijodkorlikning namoyonidir. Ya’ni, yangi va o’ziga xos narsalarni yaratishga olib keladigan har qanday faoliyat ijodkorlikdir. Hatto nonushta tayyorlash ham.

Shunday qilib, har kim ijodkor bo’lishi mumkin, siz faqat to’g’ri yo’nalishda rivojlanishingiz kerak.

Ijodkorlikni qanday rivojlantirish kerak

Ijodkorlik yangi, o’ziga xos, noyob narsa yaratish qobiliyati bo’lganligi sababli, uni ijodiy kasb bilan bog’lash shart emas. Biz undan kundalik hayotda, har qanday ishda, bolalarni tarbiyalashda yoki shunchaki suhbatda foydalanishimiz mumkin. Ijodkorlikni qanday oshirish mumkin:

• Yangi joylarga tashrif buyuring, uy va ish joyingizni qayta tartibga soling. Atrofdagi manzaraning o’zgarishi miyani qayta qurishga undaydi va uni avtomatlashtirilgan harakatlardan uzoqlashishga majbur qiladi.
• Tabiatni, hodisa va jarayonlarni kuzatish, turli mexanizmlarni o’rganish. Ishlarning qanday ishlashini tushunish sizga ushbu algoritmlarni hayotda qo’llash imkonini beradi. Natijada, bu yangi echimlarga olib keladi.
• Turli o’yinlarni o’ynang – stol o’yinlari, video o’yinlar va hatto ijtimoiy rolli o’yinlar. Turli xil tasvirlarni sinab ko’rish, biz turli xil fikrlashni sinab ko’ramiz. Bu, o’z navbatida, aqliy moslashuvchanlikni rivojlantiradi va yangi g’oyalarni ilhomlantiradi.
• Ijtimoiy doirangizni kengaytiring. Bizni umumiy manfaatlarga ega va shunga o’xshash fikrlaydigan odamlar o’rab olishadi. Yangi kompaniya sizga muqobil nuqtai nazarlar bilan tanishish va tanish narsalarga boshqa tomondan qarash imkonini beradi.