Ruhiy muvozanat yo’qolgan odamning yonida bo’lish oson emas, ayniqsa siz o’zingiz ham chekkada bo’lsangiz. Bunday vaziyatdan chiqishning ikki yo’li bor: kuchingizni saqlab qolgan holda ketish yoki yordam berish. Ko’pincha faol yordamchidan ko’proq foyda borligiga ishonishadi. Ammo har bir holat individualdir. Xo’sh, odamlarga yordam berish kerakmi? Keling, buni tushunishga harakat qilaylik.

Faol yordamchi bo’lish yaxshiroqmi yoki passiv?

Agar yordamchi suhbatdoshga nisbatan passiv bo’lsa, u yaxshiroq yoki aqlli ko’rinishga harakat qilmaydi. U shunchaki inson o’z muammosini o’zi tushunishi mumkinligini tushunadi. Va faol rol bilan biz: “Endi men sizga muammoni hal qilishga yordam beraman” deb aytamiz. Ushbu usullarning hech biri universal emas. Agar odam vaziyatni o’zi tahlil qila olsa, passiv xatti-harakatlar mos keladi. Ammo agar suhbatdoshda tashabbus etishmasa yoki qattiq tushkunlikka tushgan bo’lsa, u uchun faol yordamchi bo’lishga arziydi.

Ko’p odamlar, ayniqsa erkaklar, faol qutbda bo’lishni yaxshi ko’radilar. Faol yordamchi sizning muammolaringizga sho’ng’iydi. Ko’pincha u boshliq rolini sinab ko’rishni xohlaydi.

Og’zaki bo’lmagan ishoralar va ko’z bilan aloqa ko’pincha so’zlardan ko’ra muhimroqdir. Va ortiqcha suhbat odam va yordamchi o’rtasidagi aloqani buzadi.

Juda sezgir shaxslar dastlab passiv qutbga intilishadi. Bunday yordamchilar o’layotgan odamning qo’lini osongina ushlab turishi mumkin.

Agar ba’zida siz faollikni oshirishdan tiyishingiz qiyin bo’lsa va suhbatdoshingizni tinglashda sabrsizlik paydo bo’lsa, bu, ehtimol, siz uchun boshqaning og’rig’iga dosh berish oson emasligi yoki uning samaradorligiga shubhangiz bilan bog’liq. passiv xatti-harakatlarda sizning yordamingiz. Ammo ko’pincha harakatlardan emas, balki ko’z bilan aloqa qilishdan ko’proq foyda bor.

Passivlik ham ortiqcha bo’lmasligi kerak. Yordamchi suhbatni nazorat qilishi, suhbatdagi pauzalarni va uning tezligini boshqarishi kerak.

Faqat tinglash kifoya qiladimi?

Odamlarga qanday yordam berish kerakligi haqidagi savolga aniq javob yo’q. Vaziyatni alohida ko’rib chiqish kerak. Agar suhbatdosh nima bo’lganini o’zi tahlil qila olsa, diqqat bilan tinglash kifoya. Eshitish hissi bilan odam energiya oladi va vaziyatni yaxshi tomonga o’zgartirishga qodir bo’ladi. Tinglashni o’rganganingizdan so’ng, psixologik ortiqcha yuk paydo bo’lmasligi uchun vaqtingizni to’g’ri taqsimlashni ham o’rganing.

Passiv yordamchi bo’lish oson tuyulishi mumkin. Ammo bu unday emas. Ko’p odamlar gaplashganda energiya oladi, lekin boshqalarni uzoq vaqt tinglaydi va uni yo’qotadi. Juda sezgir shaxslar uchun faol harakatlardan o’zlarini tiyish va suhbatdoshni his qilish osonroq. Ammo tinglovchi rolidan charchagan bo’lsangiz, tanaffus qiling yoki ustunni faolga o’zgartiring. Yordamchi o’rniga chiqishga aylanmaslik uchun iste’dodingiz suiiste’mol qilinishiga yo’l qo’ymang.

Agar siz yordam berayotgan odamning boshidan kechirganlarini bir necha so’z bilan tasvirlab bera olsangiz, uning ahvolini his qilsangiz, unga o’zgarishlarga umid berasiz. Va agar siz maslahat bilan shoshilsangiz, hamma narsani buzishingiz mumkin. Shuning uchun ham faol, ham passiv roldan foydalana olish foydalidir.

Yordamchining faoliyati suhbat mavzusiga bog’liq bo’lishi mumkin. Muammo sharmandalik hissi bo’lsa, shoshilmaslik yaxshiroqdir.

Uyat hissi

Agar biror kishi biror narsaga tushib qolsa, sharmandalik hissi har doim ham paydo bo’lmaydi. Odatda yoqimsiz daqiqalar yashiringan, ammo bu to’g’ri emas: bunday hikoyalar aytib berishga arziydi, buning natijasida vaziyat qayta ko’rib chiqiladi va uyat hissi yo’qoladi.

Agar suhbatdosh hamma narsani aytib bera olmasligini aytsa, uyat hissi juda og’riqli ekanligini aytib, uni tinchlantirishga arziydi, ammo muammo haqida batafsil gapirib, uni engish mumkin.

Ba’zi odamlar o’zlarining sirlarini shu qadar uyatli deb bilishadiki, hatto ularga aytishni o’ylamaydilar. Chuqur sharmandalik haqida gap ketganda, nima qilish kerak:

• o’lgan buvisiga yoki endi tirik bo’lmagan odamga (yaqin kishiga) hamma narsa haqida yozing;
• o’z hikoyangizni yo’qotishdan qo’rqmaydigan odamga ayting: do’st, shifokor yoki maslahatchi;
• sizni qiziqtiradigan odamga xat yozing, lekin uni yubormang.

Uyat hissi juda kuchli bo’lishi mumkin. Ammo odatda uning engil shakllari bor – uyatchanlik yoki uyatchanlik. Keyin yuqorida tavsiflangan qadamlar talab qilinmaydi.

Hamma ham yomon narsadan uyalmaydi. Ba’zan – javobsiz sevgi tufayli, ba’zida – arzimas narsa tufayli. Suhbatdoshingiz qanday sharmanda bo’lishidan qat’i nazar, siz uni hukm qilmasdan yoki yuz o’girmasdan tinglashingiz kerak.

Agar sizga sirli narsa ishonib topshirilgan bo’lsa, passiv yordamchi bo’lganingiz ma’qul. Sizning orangizda aloqa paydo bo’ldi, bu keraksiz so’zlar yoki faollik bilan buzilmasligi kerak.

Bu usul juda oddiy ko’rinishi mumkin. Ammo amalda hamma narsa juda oddiy emas. Yordamchi sifatida siz eshitgan narsangizga hamdard bo’lishingiz va uyatli odamni suhbatni davom ettirishga undashingiz kerak. Samarali qo’llab-quvvatlash uchun odam sovuq bosh va iliq yurakka ega bo’lishi kerak.

Nima uchun fikrlashni rivojlantirish muhim?

Biror kishi ko’pincha yolg’iz alamli uyat hissini boshdan kechiradi. Siz bu tuyg’u bilan turli yo’llar bilan ishlashingiz mumkin. Eng muhimi – suhbatdosh bilan aloqa.

Shoshilmang va nisbatan passiv pozitsiyani egallang. Agar suhbatdosh o’z hikoyasi bilan o’rtoqlashsa, u uyat hissidan xalos bo’ladi va o’zi haqidagi fikri yaxshilanadi.

Ba’zida yaqin aloqa va hamdardlik sizni ijobiy his-tuyg’ular bilan to’ldirish uchun etarli. Oxir-oqibat, muammolar o’z-o’zidan yo’qoladi. Ba’zan suhbatni jabrlanuvchining o’zi anglamagan omillar bilan boshlash foydali bo’ladi.

Ba’zilar muammolarga shu qadar chuqur kirib qolganki, ular zo’rg’a oldinga siljiydilar. Siz ularga hamdardlik yoki hamdardlik bilan yordam bera olmaysiz. Bunday muammolar inson rivojlanishiga xalaqit beradigan hayotning ma’nosiz qoidalari bo’lishi mumkin. O’z ustingizda ishlashingiz kerak. Faqat biz o’zimiz ba’zi muammolarni engishimiz mumkin. Agar fikrlashimiz to’g’ri ishlasa, biz o’zimizni, his-tuyg’ularimiz va his-tuyg’ularimizni to’g’ri tushunamiz. Shunday qilib, biz salbiy fikrlarga kamroq moyil bo’lamiz.

Fikrlashni rivojlantirish uchun siz to’g’ri fikrlashni shakllantirishga, keraksiz fikrlardan xalos bo’lishga va hissiy holatingizni yaxshilashga yordam beradigan turli xil onlayn kurslar va simulyatorlardan foydalanishingiz mumkin. Misol uchun, Vikium juda samarali kursni taklif qiladi “Miyani detoksifikatsiya qilish” . Bu tiniq fikr va tiniq ongga ega bo’lishga, mavjud taranglikni salbiydan kamaytirishga, ichki muloqotni to’xtatishga, yaxshilikni sezishni o’rganishga va yomonlikka kamroq moyil bo’lishga yordam beradi. Bundan tashqari, bunday kursni tugatgandan so’ng, inson diqqatni yaxshiroq jamlashni va o’z qobiliyatlarini oqilona boshqarishni o’rganishi mumkin.