Pozitivizm 19-asrning eng mashhur falsafiy ta’limotlaridan biridir. Ushbu maqolada siz pozitivizm falsafada ijobiy va salbiy tomonlardan qanday namoyon bo’lganligi haqida o’qishingiz mumkin.

Kontekst

Har qanday hodisa yoki fanning paydo bo’lishiga nima sabab bo’lganini tushunish uchun o’sha vaqt oralig’ida sodir bo’lgan voqealarni o’rganish kerak. Pozitivizmning paydo bo’lishiga yordam beradigan asosiy omillarni ko’rib chiqish mumkin:

• jamiyatda sezilarli o’zgarishlarga olib kelgan kapitalizmning rivojlanishi;
• tabiiy fanlar bilan bir qatorda aniq fanlarning paydo bo’lishi.

Pozitivizm o’z sayohatini butun dunyoda madaniyat, jamiyat va iqtisodiyot sohasida sezilarli o’zgarishlar ro’y berayotgan davrda boshladi. Aynan shu davrda faylasuflar inson ongi va tabiatini o‘rganib, fanlar fanini yaratishga harakat qilishdi.

Postklassik qo’zg’olon

Faylasuflarning barcha sa’y-harakatlariga qaramay, ular bu fandan dunyo taraqqiyotiga oid asosiy javoblarni izlashda foydalanish mumkin degan xulosaga kelishmadi. Shu sababli, aniq fanlar va texnik tsivilizatsiya mavjudligini hisobga olgan holda yangi tadqiqotchilar ishni boshladilar. Bunday faylasuflardan birinchisi Avgust Kont boʻlib, u bilim olishning ijobiy yoʻllari haqida taʼlimot yozgan. Kont o’z asari bilan falsafaning fanlar fani hisoblanmasligini ta’minlab, uning paydo bo’lishini yangi davrda boshladi.

Философ был уверен, что брать во внимание следует только то, что основано на определенных фактах. Основным исследовательским предметом Конт предпочел выбрать общество, а не исторический процесс.

Позитивизм: его положительные и отрицательные стороны

Позитивная философия очень сильно повлияла на познание общества, но она, как и многие другие науки, имела ряд положительных и отрицательных сторон. К положительным сторонам можно отнести следующие пункты:

• основным предметом изучения данной науки стало непосредственно общество. Методы позитивизма помогали накопить всю необходимую информацию;
• благодаря тому, что предметом исследований стало непосредственно общество, это привело к появлению новых знаний о его существовании, функциях, а также способах развития;
• pozitivizm sohasidagi faylasuflar faqat aniq fanlarga moyil edilar, shuning uchun ular bundan pozitiv falsafada, axborot izlashda, shuningdek, tajriba va tajribalar oʻtkazishda maksimal darajada foydalandilar;
• Pozitivizm gumanitar fanlarda o’z izini qoldirdi, bu ularning metodologiyasining aniq bo’lishiga olib keldi.

Ijobiy falsafaning kamchiliklari ham o’z tuzatishlarini kiritgan.

• pozitivizm tushunchasi yetarlicha tadqiqotlar olib borilmayotganligi, koʻplab muhim maʼlumotlar, faktlar va usullar oʻtkazib yuborilganligi sababli ancha zaif edi;
• o’tmishda sodir bo’lgan va kelajakda kutilgan voqealar e’tiborga olinmadi, bu esa inson bilimining cheklanganligini ko’rsatdi. O‘tmishni o‘rganish va anglashning hojati yo‘q, kelajakni o‘rganish aniq fanga tenglashtirildi, deb hisoblar edi;
• faylasuflarning yangi avlodi klassik falsafa ta’limotlaridan faqat o’z tajribasiga asoslangan holda foydalanishdan bosh tortdi, bu esa natijalarni sezilarli darajada buzib ko’rsatdi;
• barcha hodisalar etarli darajada batafsil tasvirlangan, lekin ayni paytda noaniq, bu aytilganlarni noto’g’ri tushunishga olib keldi;
• hodisalarning batafsil tavsifi pozitivizmni o’rganishda ijobiy natijalar bermagan xulosalarni bostirishga yordam berdi.

Pozitivizm postklassik falsafaning bir shaklidir

Albatta, pozitivizm klassik falsafani siqib chiqarishga muvaffaq bo’ldi va 19-asrning eng mashhur oqimlaridan biriga aylandi. Bu fonda falsafada boshqa an’analar paydo bo’ldi.

Aynan shu davrda falsafa sohasidagi zamonaviy avlod o‘zidan oldingi avlodlar ta’limoti bilan cheklanishni to‘xtatdi, o‘zlariga dunyoni bilish haqida savollar bera boshladi. Ular borliq faqat aql emas, balki tajriba bilan bog’liq hayotiy moment ekanligiga ishonishgan. Bu davrda ular o’rganishga harakat qilgan asosiy fikrlar fan, madaniyat, shuningdek, insonning ichki holati edi. Ta’lim va rivojlanish har doim faylasuflar tomonidan birinchi o’ringa qo’yilgan. Muvaffaqiyatli o’rganish va o’z-o’zini