Behruzbek Hamidov
mpatiya – boshqa odamning his-tuyg’ularini his qilish va baham ko’rish qobiliyati – bu bizga bir-birimiz bilan bog’lanishimizga yordam beradigan sovg’adir. Ammo ba’zida bu bizni bezovta qiladi va kuchimizdan mahrum qiladi. Olimlar birlamchi empatik reaktsiya ikkita stsenariydan birida rivojlanishi mumkinligini aniqladilar: empatik qayg’uga olib keladi yoki empatik tashvish shaklini oladi.
Empatik qayg’u salbiy his-tuyg’ularni qo’zg’atadi va charchash, sog’liq muammolari va boshqa odamlardan uzoqlashishga olib keladi. Empatik g’amxo’rlik esa ijobiy his-tuyg’ularni uyg’otadi, salomatlikni mustahkamlaydi va boshqalarga yordam berish istagini yaratadi. Birinchi holda, biz o’zimizga e’tibor qaratamiz va tajribalar tuzog’iga tushib qolamiz, ikkinchidan, biz boshqalarga e’tibor qaratamiz va ularning azoblarini engillashtirishga intilamiz.
O’zingizni azob chekayotgan odamdan uning kechinmalariga befarq bo’lmasdan ajratish muhimdir
Empatik bezovtalanish mexanizmi biologik sabablarga asoslanadi. Ko’plab tadqiqotlarni ko’rib chiqish shuni ko’rsatdiki, og’riqni boshdan kechirayotgan odam va ularga hamdardlik bildirgan odam miya faoliyatining o’xshash modellarini ko’rsatadi.
Empatik g’amxo’rlik bilan siz boshqa odamning qo’rquv yoki qayg’u kabi og’riqli his-tuyg’ularini baham ko’rishingiz shart emas. Siz xabardor bo’lib qolasiz, siz alohida shaxs ekanligingizni tushunasiz va jabrlanuvchi bilan birlashmaysiz.
