Izzattillo Islomov
Hayot stressga to’la. O’sish va rivojlanish uchun siz doimo yangi narsalarni sinab ko’rishingiz kerak. Kurash, qiyinchilik va muvaffaqiyatsizliklarni yengish bolada o‘ziga bo‘lgan ishonchni, u hamma narsaga dosh bera olishiga ishonchni uyg‘otadi. Ammo stress juda kuchli yoki uzoq davom etadigan bo’lsa, qiyinchiliklarni engishning barcha afzalliklari yo’qoladi. Asab tizimining doimiy ortiqcha yuklanishi travmatik stressga olib keladi. Miyaning hissiy markazlari har doim “xavf” holatida, tana esa “jang, parvoz yoki muzlash” rejimida.
Doimiy taranglik bosh og’rig’idan ovqat hazm qilish buzilishigacha bo’lgan turli muammolarni keltirib chiqarishi mumkin. Bundan tashqari, hissiy ortiqcha yuk bolalarning yangi narsalarni o’rganishdan zavqlanishiga to’sqinlik qiladi, chunki tashqi dunyoga qiziqish odatda bir xil hissiy fonda paydo bo’ladi.
Travmatik stress ruhiy tushkunlik, surunkali tashvish, izolyatsiya yoki tajovuzga olib kelishi mumkin
Tasavvur qiling-a, siz juda qo’rqasiz. Bu holatda o’zingizni qanday his qilyapsiz? O’rganishga, yangi narsalarni sinab ko’rishga va faol muloqot qilishga tayyormisiz? Yo’q! Biz – bolalar ham, kattalar ham – qo’rqib ketganimizda, biz o’zimizni xavfsiz va yaxshi his qilmagunimizcha yugurishni, yashirishni va yashirinishni xohlaymiz. Biz o’zimizni zaif va ishonchsiz his qilamiz va agar bu uzoq vaqt davom etsa, umidsizlik hissi, ichki uyqusizlik yoki hatto his-tuyg’ularning xiralashishi paydo bo’ladi. Travmatik stress ruhiy tushkunlik, surunkali tashvish, alkogolizm va giyohvandlik, izolyatsiya yoki tajovuzga olib kelishi mumkin.
Behruzbek Hamidov
