Guruhlararo ziddiyat – bu jamoaviy kelishmovchilik va manfaatlar to’qnashuvi. Bunday nizolar ko’pincha resurslarning etishmasligi bilan raqobat tufayli yuzaga keladi. Bundan tashqari, guruhlararo ziddiyat turli xil munosabat va maqsadlarga ega bo’lgan guruhlar o’rtasidagi to’qnashuv bilan tavsiflanadi va guruhlar rasmiy va norasmiy bo’lishi mumkin.

Shaxslararo va guruhlararo nizolar

Qarama-qarshilik – bu juda mashhur hodisa. Qarama-qarshi tomonlar o’rtasidagi to’qnashuvlar har doim individual va o’ziga xos bo’lib, turli oqibatlarga va ularni hal qilish usullariga ega. Shaxslararo mojaro bir necha yoki undan ortiq kishilarni qamrab olishi mumkin. Guruhlararo ziddiyat ijtimoiy guruhlar o’rtasida yuzaga keladi, uning kelib chiqishi esa shaxslar o’rtasida sodir bo’lishi mumkin, lekin shaxs ko’pchilik manfaatlarini ifodalash sharti bilan.

Guruhlararo mojaroning eng yaqqol misoli davlatlar oʻrtasidagi urushdir. Bunday holda, bir mamlakat fuqarolari hatto yaxshi munosabatlarni saqlab qolishlari mumkin, lekin shu bilan birga ular o’z davlatlarining manfaatlarini ifodalaydilar, shuning uchun nizoda ishtirok etish o’z ixtiyori bilan sodir bo’lmaydi.

Tipologiyaga ko’ra, nizolar shaxsiy, guruhli, shaxsiy va shaxsiy-guruhli bo’lishi mumkin. Ikkinchi holda, konflikt shaxs va muayyan guruh o’rtasida yuzaga keladi. Va shaxsiy ziddiyatli vaziyatda, alohida ishtirok etgan shaxslar ushbu voqea bilan bog’liq.

Guruhlararo konfliktlarning xususiyatlari

Guruhlararo konfliktlar ma’lum xususiyatlarga ega. Ulardagi nomuvofiqlikni ularning tarkibiy elementlari bo’yicha aniqlash kerak. Quyidagilarni kuzatish mumkin:

• guruh raqibning xizmatlarini kam baholaydi;
• guruhlarning “men-ular” modeli haqidagi tasavvurlari;
• tashqi sharoitlarga bog’liq bo’lgan guruh atributi.

Guruhlararo nizolar munosabatlarning turli shakllariga ega, masalan, uchrashuvlar, mitinglar, muzokaralar va muhokamalar o’tkazilishi mumkin. Ular quyidagi shaklda taqdim etilishi mumkin:

• bo’ysunuvchilar va boshliqlar o’rtasidagi qarama-qarshiliklar;
• kichik guruhlar ishtirokida bitta tashkilotda yuzaga kelgan nizo;
• yirik tashkilotlar o’rtasidagi qarama-qarshiliklar;
• ma’muriyat va kasaba uyushma tashkilotlari o’rtasidagi kurash.

Guruhlararo nizolarning sabablari

Mojarolarning paydo bo’lishiga yordam beradigan sabablar boshqacha bo’lishi mumkin. Bularning barchasi mehnatga haq to’lash usuliga, jamoa ichidagi maqom va munosabatlarning mavjudligiga bog’liq. Ko’pincha guruhlararo mojaroning sababi noto’g’ri mukofot tizimi bo’lishi mumkin, bu har bir bo’linmaning ish faoliyatini baholash bilan tavsiflanadi, guruh natijasi esa hech qanday ma’noga ega emas. Bularning barchasi raqobat va qarama-qarshiliklarga olib keladi.

Mojarolar noto’g’ri boshqaruv sodir bo’lganda ham paydo bo’lishi mumkin va guruhlardan biri boshqa guruhda ularni buzish orqali o’z imkoniyatlarini amalga oshiradi. Ko’pincha jamoada odamlar o’zlarining ahamiyatini haddan tashqari oshirib yuboradigan holatlar mavjud.