Psilotsibinning bir martalik dozasi nevroplastiklikni oshiradi va depressiya belgilarini kamaytiradi

Psilotsibin, LSD va DMT kabi boshqa psixikalar bilan bir qatorda, uzoq vaqtdan beri odamlarda jonli sezgi va kayfiyat o’zgarishlari bilan bog’liq. Ushbu ta’sirlar, birinchi navbatda, miyadagi serotonin 5-HT-2A retseptorlarining faollashuvi bilan bog’liq deb ishoniladi. Biroq, psixodelikalar asrlar davomida turli madaniy va ma’naviy kontekstlarda qo’llanilgan bo’lsa-da, 20-asr o’rtalarida huquqiy cheklovlar va ijtimoiy tashvishlar tufayli ular o’z qadrini yo’qotdi.

Ammo so’nggi yillarda tadqiqotchilar ushbu moddalarga bo’lgan qiziqishni kuchaytirdilar va ularning neyropsikiyatrik va xulq-atvor sog’lig’ining keng doiradagi sharoitlarini davolash imkoniyatlarini o’rgandilar. An’anaviy antidepressant dori-darmonlar sezilarli yaxshilanishlarni keltirib chiqarishi va har kuni qabul qilinishi kerak bo’lishi uchun haftalar ketishi mumkin bo’lsa-da, erta bosqichdagi sinovlar shuni ko’rsatdiki, psilotsibin yordamida psixoterapiya bir yoki ikki dozadan keyin tez va uzoq davom etadigan terapevtik ta’sir ko’rsatishi mumkin.

Biroq, psilotsibinning terapevtik ta’siri ortidagi mexanizmlar asosan tushunarsizligicha qolmoqda. Bunga oydinlik kiritish uchun tadqiqotchilar psilosibin terapiyasi neyrooplastiklikni – miyaning moslashish va o’zini qayta tiklash qobiliyatini oshirishi mumkinligini tekshirishga kirishdilar. Psilotsibinning foydalari ostida yotgan mexanizmlarni tushunish depressiyani yanada maqsadli va samarali davolashga yo’l ochishi mumkin.

Tadqiqot mualliflari Dipak Kiril D’Souza (Albert E. Kent tomonidan taqdim etilgan psixiatriya professori) “Agar psixikani davolash bir yoki ikki dozadan keyin kayfiyatda uzoq davom etadigan o’zgarishlarga olib keladigan bo’lsa, miyadagi bu doimiy o’zgarishlar asosidagi neyron mexanizmlarni tavsiflash juda muhim”, dedi. Yel universiteti tibbiyot fakultetida) va Patrik D. Skosnik (Shimoliy-sharqiy universitetdagi Buve sog’liqni saqlash fanlari kolleji professori).

Tadqiqotda asosiy depressiv buzilish tashxisi qo’yilgan 22 ishtirokchi ishtirok etdi. Bu odamlar o’rtacha 20 yil davomida depressiya bilan yashagan va avval kamida bir marta muvaffaqiyatsiz antidepressant davolashdan o’tgan. Muhimi, ular tadqiqotga yozilishdan oldin kamida ikki hafta davomida an’anaviy antidepressant dori-darmonlardan voz kechishgan.

Ishtirokchilar taxminan 4 hafta oralig’ida ikkita dozalash seansini o’tkazdilar. Bir seansda ular platsebo (mikrokristalin tsellyuloza), ikkinchisida esa psilosibin (0,3 mg/kg, maksimal dozasi 35 mg gacha) oldilar.

Har bir dozalash seansida ishtirokchilarga o’rganuvchi terapevt va psixiatr ishtirok etdi. Ular qo’llab-quvvatlovchi musiqa va naushniklar va ko’zoynaklardan ixtiyoriy foydalanish bilan yordam beradigan ichki tajribaga ega bo’lishga da’vat etildi. Dozalash mashg’ulotlaridan oldin, davomida va keyin psixopediya va psixoterapiya ko’rsatildi.

Tadqiqot psilotsibin ta’sirini baholash uchun klinik baholash va EEG (elektroensefalografiya) o’lchovlarini o’z ichiga oladi. Tadqiqotchilar, ayniqsa, nevroplastiklik bilan bog’liq bo’lgan elektr miya faoliyatining o’ziga xos namunasi bo’lgan eshitish teta kuchi deb nomlanuvchi o’lchovga e’tibor qaratdilar. EEG ma’lumotlari har bir dozalash seansidan 1 kun va 2 hafta o’tgach to’plangan.

Tadqiqotchilar psilotsibinni qabul qilgan ishtirokchilar depressiya belgilarida sezilarli yaxshilanishlarni boshdan kechirishlarini aniqladilar. Ta’sirlar vaqt o’tishi bilan kuzatildi, depressiya ko’rsatkichlari psilosibin qabul qilingandan keyingi haftalarda doimiy ravishda pasayib bordi.

Psilotsibin kiritilgandan ikki hafta o’tgach, ishtirokchilar EEG o’qishlarida teta kuchini sezilarli darajada oshirdi. Bu shuni ko’rsatadiki, psilotsibin miyada neyrooplastiklikni kuchaytiradi va uning terapevtik ta’siriga hissa qo’shishi mumkin.

“Biz elektroensefalografiya yordamida psilotsibinning bir dozasi ta’siridan keyin miyadagi o’zgarishlarni ko’rsatadigan ob’ektiv dalillarni topdik”, dedi D’Souza.

“Bizni psilotsibindan so’ng miya o’zgarishi (neyroplastiklikning EEG o’lchovimiz yordamida) psilotsibin bilan davolashdan ikki hafta o’tgach sodir bo’lganidan hayratda qoldik”, dedi Skosnik. “Bu shuni ko’rsatadiki, psilotsibindan keyin asabiy o’zgarishlar bilan bog’liq ba’zi jarayonlar/mexanizmlar davolanishdan bir necha hafta o’tgach rivojlanadi.”

Muhimi shundaki, tadqiqotchilar depressiya ko’rsatkichlarining o’zgarishi va EEG ma’lumotlaridagi teta quvvatining o’zgarishi o’rtasidagi bog’liqlikni psilosibin kiritilgandan keyin 1 kundan 2 haftagacha o’rganib chiqdilar. Muhim salbiy korrelyatsiya kuzatildi, bu depressiya ko’rsatkichlari kamayishi (yaxshilanishi) bilan EEGda teta kuchi ortib borayotganligini ko’rsatadi.

Ushbu sohadagi izlanishlar rivojlanishda davom etar ekan, umid shundaki, psilotsibin kabi psixodelik depressiya bilan kurashayotgan odamlar uchun yangi umidlarni taqdim etishi va ularning alomatlaridan tez va barqaror xalos bo’lish imkonini beradi. Biroq, ushbu dastlabki topilmalarni tasdiqlash va kelajakda xavfsiz va samarali psixika yordami bilan davolash uchun yo’l ochish uchun kattaroq kogortlar va ko’proq turli populyatsiyalar bilan qo’shimcha tadqiqotlar talab qilinadi.

“Topilmalar takrorlanishi kerak, chunki bu nisbatan kichik tadqiqot va namuna hajmi edi. Qolaversa, biz bu o‘zgarishlar asosida yotgan mexanizmlarni tushunishga harakat qilishimiz kerak”, – deydi tadqiqotchilar. “Nihoyat, biz ushbu tadqiqotni amalga oshirishda katta rol o’ynagan tadqiqot guruhimiz va hammualliflarimizga, xususan, doktor Jordan Sloshouerga minnatdorchilik bildirmoqchimiz.”