Behruzbek Hamidov
Agar siz mening biron bir matnimni o’qigan bo’lsangiz, ehtimol men allaqachon barcha zo’ravonliklarga: atrof-muhitga, hayvonlarga, odamlarga, yaqinlarimga va hatto o’zimga nisbatan qattiq qarshilik ko’rsatayotganimni payqadingiz. Ammo ular menga tez-tez javob berishadi: qanday qilib o’zingizni engib o’tmasdan, o’z imkoniyatlaringizni sinovdan o’tkazmasdan, yangi ufqlarga chiqmasdan muvaffaqiyatga erishish mumkin? Va, albatta, men raqiblarimning fikriga qo’shilaman. Rivojlanish oldinga siljishni nazarda tutadi, shaxsiyat chegaralaridan, energiya sarf-xarajatlaridan chiqib ketadi. Va bu zo’ravonlikni emas, balki harakatni talab qiladi.
Farqi nimada, deb so’rayapsizmi? Birinchi va oddiy javob natija.
Tirishqoqlik mamnunlik va ko’ngil ko’taradi, zo’ravonlik ko’ngil aynish va og’riq keltiradi.
Endi nima demoqchi ekanimni tushuntirib beraman.
Do’stlarimning ozgina qismi “tasodifan siljishgani” uchun fitnes-klubga borishadi, yugurishadi yoki eng kichik iroda irodasiz yoga bilan shug’ullanishadi. Bular sakrab, yugurib, o’zlari “g’ildirak” yasaydigan bolalar, kattalar esa energiyani tejashni afzal ko’rishadi. Ammo eng vijdonli kattalar sog’lig’iga g’amxo’rlik qilishadi va jismoniy faoliyatni boshlaydilar.
Reklama
Sport bilan shug’ullanish g’oyasi, shubhasiz, yaxshi, ammo fitness murabbiyi bo’lmasdan ham, yukni tananing haqiqiy holati bilan o’zaro bog’lash cheksiz ahamiyatga ega deb ayta olaman. Tezda natijalarga erishishga harakat qilib, siz mushak va bo’g’imlarga zarar etkazishingiz, hushidan ketishdan oldin qon shakar miqdorini pasaytirishingiz mumkin (bu hayotdan, fantastika yo’q) va o’z umidlaringizga dosh berolmay, o’zingizni juda xafa qilishingiz mumkin.
Va agar murabbiylar aytganidek, o’zingiz o’ylaganingizdan bir oz ko’proq ish qiling, demak, mening maslahatim aksincha: qo’lingizdan bir oz kamroq ishlang. Stolni ozgina och qoldiring (“sport zali” ni o’qing). Shunda qaytib kelganingizdan xursand bo’lasiz. Mening yoga o’qituvchilarim aytganidek: asanani chin dildan tabassum qiladigan tarzda qiling. O’z kuchingizni his qilganingizda, har qanday narsaning shartli 15 daqiqasi etarli bo’lmaganida va siz ko’proq narsani xohlaganingizda yukni oshirish ayniqsa yoqimli. Bu nafaqat sportga tegishli. Sport zali bu erda metafora, garchi mening tavsiyalarim jismoniy faoliyatga ham tegishli.
Va shuning uchun siz dissertatsiya uchun 5 daqiqa o’tirasiz va butun tun o’tirasiz. Garchi men bunga chaqirmasam ham. Uyqu insonning eng muhim biologik ehtiyoji bo’lib, uni mahrum qilish qadim zamonlardan buyon taniqli zo’ravonlik shakli bo’lgan.
Shunday qilib, harakat zavq va energiya olib kelishi mumkin, zo’ravonlik esa yoqimsiz hislarni keltirib chiqarishi mumkin: ko’ngil aynish, og’irlik, melankoliya, zaiflik. Tanangizga ishoning, u suv havzasi qaerdaligini aniq biladi. Agar tanangiz signal berishga odatlanmagan bo’lsa (ular baribir eshitmaydi) yoki siz sof ratsionalizm tarafdorlari bo’lganingiz uchun ularni e’tiborsiz qoldirsangiz, unda siz tuzoqqa tushib qolish xavfi bor.
Axir, zavq bizning tabiatimizdagi asosiy mukofot va shuning uchun eng yaxshi motivatordir.
Zo’ravonlikning yana bir belgisi – bu ish bo’yicha haqiqiy hayajonning yo’qligi. Bolaligingizda qanday o’ynaganingizni eslang: charchoqqa e’tibor bermasdan, ovqatlanish, do’stlar yoki ota-onalarni unutishingiz mumkin. Endi bu holatni “oqim” deb atash moda bo’lib qoldi. Keyin siz kechiktirish mavjudligini deyarli bilmas edingiz. Agar bunday so’z hali mavjud bo’lmaganligi sababli. Agar u paydo bo’lgan bo’lsa, unda u “dangasalik” deb nomlangan. Esingizdami, onangiz “idishlarni yuving”, siz esa indamay yoki baland ovoz bilan “men juda dangasaman” deb aytadi.
Aniqrog’i, aksincha, agar siz filni bir luqma bilan yemoqchi bo’lganingizni ushlasangiz, unda siz o’zingizga qarshi zo’ravonlik ishlatmoqchi bo’lgandek bo’lasiz. Ma’lumki, filni qismlarga bo’lib yeyish kerak, topshiriqni pastki topshiriqlarga bo’lish kerak va ming kishining yo’lini birinchi qadamdan boshlash kerak. Va agar yo’l o’zi mamnuniyat va zavq keltiradigan bo’lsa, unda yaxshi natija shunchaki muqarrar.
Afsuski, bizning madaniyatimizda bolalarni zo’ravonlik bilan tarbiyalash odatlangan edi. Biz o’zimizga chidashni va engib o’tishni o’rganishimiz kerak edi va o’zimizga nisbatan zo’ravonlik qobiliyati qahramonlik bilan tenglashtirildi. Qanday bolalar “yaxshi” deb hisoblangan? Jim, jim, o’ziga ishonuvchan, itoatkor, odobli, o’zini tuta oladigan va bir xildagi ishni bajarishga qodir. Ammo bu o’z-o’zidan bolaligiga zid keladi, qachonki kichkina odam tashqi dunyoga juda ko’p energiya, o’z-o’zidan va qiziqishga ega bo’lsa.
Endi ko’proq odamlar yashil qalam texnikasi haqida gapirishmoqda. Xatolikni tuzatish uchun ishlatiladigan qizil qalamdan farqli o’laroq, yashil qalam usuli natijani qo’llab-quvvatlaydi. Va keyin talaba allaqachon bilgan narsalar asosida yangi ko’nikmalarga asoslanadi.
Rivojlanish faqat xavfsizlik va farovonlik zonasiga tayanish orqali mumkin ekanligini takrorlashdan charchamayman. Xavfsizlik hissi buzilgan taqdirda, bizning ruhiyatimizning barcha kuchlari himoya va o’zini himoya qilishga qaratilgan.
Bunday sharoitda rivojlanish faqat zo’ravonlik bilan mumkin. Agar siz o’zingizning konfor zonangizni qurishga muvaffaq bo’lsangiz: asosiy ehtiyojlar, munosabatlar, o’zingizni anglash, unda siz noma’lum yoki qiyinroq vazifalar uchun kichik qadamlar qo’yishingiz mumkin. Unda rag’batlantirish va rag’batlantirish zavq, qiziqish va o’z-o’zini anglash istagi bo’lib, ular samarali harakatlar qilishga yordam beradi.
Manba : https://psychologyjournal.ru/ saytidan
