Behruzbek Hamidov
Nima uchun qo’rquvimiz yashashga xalaqit beradi? Nima uchun biz o’zgarishlardan qo’rqamiz? Nega biz doimo tashvishlanamiz va tashvishlanamiz? Nega biz yangi narsalarga intilish o’rniga barqarorlikni afzal ko’ramiz? Nega biz noma’lum va noma’lum narsalardan qo’rqamiz? Nima uchun qo’rquvlar hayotimizni zaharlaydi va maqsadlarimizga erishishimizga to’sqinlik qiladi? Nima uchun qo’rquv bizning hayotimizda doimo mavjud? Nima uchun qo’rquv fobiyalarga aylanadi? Ushbu qo’rquvni kamaytirishning usullari va usullari bormi? Bu savollar bizni vaqti-vaqti bilan qiynaydi, ba’zan esa biz xohlaganimizdan ham ko’proq. Bu savollarga umuman javob topish mumkinmi? Siz taxmin qilganingizdek, maqola ba’zan bizning yashashimizga va oldinga siljishimizga xalaqit beradigan qo’rquvlarimiz haqida bo’ladi.
Har kimning qo’rquvi bor va har kim o’z qo’rquvi bilan psixologik holati va etukligiga qarab o’z yo’lida kurashadi. Voyaga etmagan shaxslar haddan oshib, spirtli ichimliklar, giyohvand moddalar, xaridlar va oziq-ovqat bilan qo’rquvlarini cho’ktirishadi, etuk odamlar echim topishadi va qo’rquvlarini engishadi. Xo’sh, nima uchun biz qo’rqamiz? Va biz qo’rqamiz, chunki bu odamga xosdir, qo’rquv bolalikdan shakllanadi va odamda doimo qo’rquv bo’ladi, bu haqiqat, savol faqat qo’rquv darajasida va bu qo’rquvning ta’sir darajasida bizning hayotimizga. Nima uchun biz qo’rquvga muhtojmiz? Barkamol rivojlanish, salbiy va zararli vaziyatlardan qochish, atrof muhitda omon qolish, o’zini saqlash uchun. Rivojlanish vositasidan qo’rqish regressiya vositasiga aylanib ketganda, buni unutib qo’yish juda oson bo’lgan nozik chiziq bor. Va, sezdirmasdan, bilinçaltına chuqur yugur. Psixologiyada me’yoriy qo’rquv va sun’iy qo’rquv kabi tushunchalar mavjud. Nomidan ko’rinib turibdiki, me’yoriy qo’rquv odatdagidek norma deb ataladi va sun’iy qo’rquv – bu odamning majburlashi, bu me’yordan tashqariga chiqadi. Kimga g’amxo’rlik qiladi, bu haqda siz turli xil manbalarda o’qishingiz mumkin, Internet sizga yordam beradi. Ammo endi biz nazariya haqida emas, balki amaliyot haqida, siz bilan bo’lgan hayotimiz, qo’rquv hayotga xalaqit berganida aniq misollar haqida gaplashamiz.
Normativ qo’rquvlar hayotning turli yillarida shakllanadi va har bir yosh o’z qo’rquviga ega, u har qanday holatda ham bo’ladi. Hayotning har bir bosqichida bu qo’rquvlar boshdan kechiriladi, ishlaydi va inson hayot orqali davom etadi. Agar biron bir yoshdagi odam ishlamagan bo’lsa, uning qo’rquvini boshdan kechirmagan bo’lsa, unda bu qo’rquvlar shunchaki odamning hayotiga to’sqinlik qila boshlaydi, odam o’zini ishonchsiz his qila boshlaydi, hayotiga salbiy ta’sir ko’rsatadigan qarorlar qabul qiladi, hayotini quradi umuman boshqacha tarzda umidsizlikka tushib, hayotdagi har qanday o’zgarishlardan qo’rqadi. Tushuntirish uchun har doimgidek hayotdan misollar keltiraman. Men qo’rquvni keltirib chiqaradigan va mijozlar keladigan eng keng tarqalgan muammolar haqida yozaman. Maqolada texnikalar tasvirlanmaydi, chunki faqat bitta maqolani o’qib, har qanday qo’rquvni engib bo’lmaydi. Bundan tashqari, siz qo’rquvni butunlay olib tashlashning iloji yo’qligini tushunishingiz kerak va bu zarur emas, shunchaki bu qo’rquvni eng qulay darajaga, rivojlanishga hissa qo’shadigan darajaga kamaytirishingiz kerak, lekin regressni emas. O’rtacha terapiya 1 oydan 3 oygacha, ba’zan esa ko’proq davom etadi. Maqolada qorong’ulikdan, hasharotlardan va har qanday jonzotdan qo’rqish kabi qo’rquvlar ko’rib chiqilmaydi; turli xil fobiyalar hisobga olinmaydi, chunki bu qo’rquvlar juda aniq va bunday qo’rquvlarni davolashda individual konsultatsiya zarur. chunki qorong’ilikdan, hasharotlardan, har qanday tirik jonzotdan va turli xil fobiyalardan qo’rqish hisobga olinmaydi bu qo’rquvlar o’ziga xos xususiyatga ega va bunday qo’rquvlarni davolashda individual konsultatsiya zarur. zulmatdan qo’rqish, hasharotlar, har qanday tirik jonzotlar, turli xil fobiyalar kabi narsalar ko’rib chiqilmaydi bu qo’rquvlar juda aniq va bunday qo’rquvlarni davolashda individual konsultatsiya zarur.
Xo’sh, keling yolg’izlik qo’rquvidan boshlaylik. Aynan shu qo’rquv odamlarni o’zlariga kerak bo’lmagan sheriklarga, kerak bo’lmagan munosabatlarga, og’riq keltiradigan munosabatlarga yopishib olishining sabablaridan biridir. Bu qo’rquv erkak yoki ayolni o’zlariga kerak bo’lmagan, foydaliligidan oshib ketgan munosabatlarni saqlab qolishlariga olib kelishi mumkin, bu erda har kim o’z hayotida yashaydi, lekin baribir o’zlarini er-xotin deb biladi. Ma’lumki, hayotning biron bir bosqichida, xoh erkak yoki ayol bo’lsin, iliqlik va mehrga, siz birga bo’lishni istagan odamga ehtiyoj katta. Va keyin eng qiziqarli narsa sodir bo’ladi, yolg’iz / yolg’iz qolishdan qo’rqib, tasodifan u erda bo’lgan sherik tanlanadi. Bundan tashqari, sherik u erda “tasodifan” bo’lishi mumkin va xarakterga, temperamentga, dunyoqarashga va qadriyatlarga mutlaqo mos kelmaydi. Aloqa boshlanadi, munosabatlar printsipga muvofiq quriladi: biz bir-birimizni yaxshi ko’ramiz, sevgimiz barcha to’siqlarni va farqlarni engib chiqadi va baxt bizga keladi. Sevgi ularni birlashtiradimi yoki shunchaki yolg’izlik qo’rquvi parda ortida qoladi va hech kim bu haqda o’ylamaydi. Nima uchun o’zingizni qazish kerak? Siz yomon narsani qazib olishingiz mumkin, keyin siz noto’g’ri odam yaqinda ekanligini tan olishingiz kerak, siz boshqacha, ammo qo’rquv bunga yo’l qo’ymaydi. Bu nimaga olib keladi? Ikkita shunday “yolg’izlik” oilani quradi, bolalarni tug’diradi va bir muncha vaqt ular o’zlarini butunlay boshqacha ekanliklarini, hayotga boshqacha qarashlarini, hayotda turli xil qadriyatlarga ega ekanliklarini anglaydilar va o’zlarini qondira olmasliklarini tushunadilar. do’stning ehtiyojlari. Va bundan tashqari, ular qanday qilib bunday odam bilan oila yaratishlari mumkinligi haqida hayron bo’lishadi. Har bir inson bu vaziyatni o’z yo’lida hal qiladi: bu qo’rquvni engish uchun etarlicha kuchga ega bo’lganlar, echimlarni topish yoki ajrashish, lekin kimdir azob chekadi va bolalar uchun yashaydi, kimdir ikkinchi oilani boshlaydi, kimdir shunchaki ish bilan shug’ullanadi, sevimli mashg’ulotlariga kiradi, bu mavzuda juda ko’p hayotiy hikoyalar mavjud. Hamma narsa juda yomon bo’lgan oilalar bor, lekin yolg’izlik qo’rquvi muammolarni hal qilishga va tark etishga imkon bermaydi, hatto qutqaradigan narsa bo’lmasa ham, odamlar birga yashaydilar, bir-birlarining hayotlarini zaharlaydilar, jimgina bir-birlaridan nafratlanadilar, o’zlarini xursand qiladilar boshqalar hammasi yaxshi emas degan fikr hamma bir xil yashaydi. Xo’sh, nega yolg’izlikdan qo’rqishimiz kerak? Agar u mavjud bo’lsa, unda nima uchun kerak? Nima uchun? O’zingiz uchun turmush o’rtog’ingizni qidirib toping, shunda ushbu qidiruvni amalga oshirishga turtki bo’ladi. Yolg’izlikdan qo’rqish qanchalik kuchli? Agar u juda kuchli bo’lsa, uni barcha mavjud vositalar bilan kamaytirishga harakat qiling, chunki bu qo’rquv fonida siz munosabatlar o’rnatishingiz mumkin, bu faqat og’riq va azob-uqubatlarni keltirib chiqaradi. Bu odam sizga mos keladimi yoki yo’qmi degan qarorni qabul qilish o’rniga, bu odamni yolg’iz / yolg’iz qolmaslikdan qo’rqib, sherik / hayot sherigi roli uchun yagona nomzod sifatida tanlaysiz. Qaerga olib boradi? Ehtimol siz o’zingiz taxmin qilishingiz mumkin.
Noma’lum narsadan qo’rqish, kelajakdan qo’rqish. Bu qo’rquv bizni yangi narsalarni boshlashimizga to’sqinlik qiladi: nihoyat ishimizni o’zgartirish, o’z biznesimizni boshlash, mansab pog’onasida chiziqli va vertikal ravishda ko’tarilish, shaxsiy hayotimizda bu qo’rquv munosabatlar sevgi asosida qurilmasligi va o’zaro hurmat va siz yangi sherikka ko’nikishingiz, moslashishingiz kerakligi va hozirgi sherigi shunchalik tushunarli va tanish ekanligingizdan qo’rqib, yomon bo’lsa ham, qulay bo’lmasa ham, hech narsani o’zgartirmaganingiz ma’qul. Aynan mana shu qo’rquv tufayli hayotda hech qanday o’zgarishlar bo’lmaydi va har kuni “Groundhog Day” ni eslatadi. Ha, deyarli barcha odamlar barqarorlikka intilishadi, ammo barqarorlik uchun bu poygada vaqti-vaqti bilan qulaylik zonasidan chiqib ketish, hayotdagi biror narsani o’zgartirish, o’z orzulari va maqsadlariga erishish yo’lida bir necha qadam tashlash kerakligini unutishadi. Va eng muhimi, biz buni unutmasligimiz kerak barqarorlik nisbiy tushunchadir, dunyoda biron bir joyda to’xtab turadigan hech narsa yo’q, o’zgarmagan, faqat o’zgarishlar sizning hayotingizga qoniqish, hayotning to’liqligiga olib kelishi mumkin. To’xtab turadigan, harakatlanmaydigan narsa doimo vaqt bilan pasayishni boshlaydi va bu hayot haqiqati, tabiat haqiqati. Xo’sh, ko’chaga chiqish mantiqiymi? Aytish mantiqiymi: salom botqoq, men shunday yashayman?!
Ochiq so’zlashdan qo’rqish. Masalan, ko’plab bankirlar uchun bu qo’rquv, kredit qo’mitalarida, yig’ilishlarni rejalashtirishda, har qanday hisobot yoki loyihani himoya qilishda so’zlashganda o’zini namoyon qiladi. Yurak ura boshlaydi, qo’llar va ovoz titraydi, umuman olganda holat unchalik yoqimli emas, gapirishni istamayman. Vaqt o’tishi bilan, odam odatlanib qolganida, bu alomatlar yo’qoladi, odam o’ziga ishongan bo’ladi, lekin bu odam boshqa auditoriyaga boshqa odamlar va boshqa raqam bilan joylashtirilishi bilanoq, hamma narsa yana takrorlanadi. O’zingiz sezdingizmi, spektakldan oldin siz ahmoqona holatdan qo’rqasiz, savolga javob bermaslikdan qo’rqasiz, masxara qilishdan va tushunmaslikdan qo’rqasiz. Ha, kimdir aytadi, agar odamda jamoat oldida so’zlash qobiliyati bo’lsa, u borib buni qiladi, agar bo’lmasa, u kasb tanlaydi, bu omma oldida so’zlashni talab qilmaydi. AMMA! Axir, barchamiz tushunamizki, zamonaviy jamiyatimizda turli yig’ilishlarda, qo’mitalarda, rejalashtirish yig’ilishlarida jamoat oldida chiqish qilish mansab qurish va o’zini tanishtirishning bir qismidir. Va agar siz o’zingizning biznesingiz etakchisiga aylanishni xohlasangiz, gaplashishdan qochishingiz mumkin deb o’ylaysizmi? Bu qo’rquv qaerdan paydo bo’ladi? Bolaligidan har doimgidek va undan omon qololmaganlar bu orqali ishlaydilar, ular har safar, har bir chiqish paytida o’zlarini noqulay his qilishadi. Albatta, hozirda notiqlik, o’zini tanishtirish va boshqa narsalar bo’yicha turli xil kurslar mavjud va agar xohish bo’lsa, imkonsiz narsani qilishingiz mumkin. Xo’sh, nima uchun kichik boshlamaysiz? Masalan, kursga yoziling. uchrashuvlarni rejalashtirish – bu martaba qurish va o’zini tanishtirishning bir qismidir. Va agar siz o’zingizning biznesingizning bosh direktori bo’lishni istasangiz, gaplashishdan qochishingiz mumkin deb o’ylaysizmi? Bu qo’rquv qaerdan paydo bo’ladi? Bolaligidan har doimgidek va undan omon qololmaganlar bu orqali ishlaydilar, ular har safar, har bir chiqish paytida o’zlarini noqulay his qilishadi. Albatta, hozirda notiqlik, o’zini tanishtirish va boshqa narsalar bo’yicha turli xil kurslar mavjud va agar xohish bo’lsa, imkonsiz narsani qilishingiz mumkin. Xo’sh, nima uchun kichik boshlamaysiz? Masalan, kursga yoziling. uchrashuvlarni rejalashtirish – bu martaba qurish va o’zini tanishtirishning bir qismidir. Va agar siz o’zingizning biznesingiz etakchisiga aylanishni xohlasangiz, gaplashishdan qochishingiz mumkin deb o’ylaysizmi? Bu qo’rquv qaerdan paydo bo’ladi? Bolaligidan har doimgidek va undan omon qololmaganlar bu orqali ishlaydilar, ular har safar, har bir chiqish paytida o’zlarini noqulay his qilishadi. Albatta, hozirda notiqlik, o’zini tanishtirish va boshqa narsalar bo’yicha turli xil kurslar mavjud va agar xohish bo’lsa, imkonsiz narsani qilishingiz mumkin. Xo’sh, nima uchun kichik boshlamaysiz? Masalan, kursga yoziling. endi jamoat oldida nutq so’zlash, o’zini tanishtirish va boshqa narsalar uchun juda ko’p turli xil kurslar mavjud va agar xohlasangiz, imkonsiz narsani qila olasiz. Xo’sh, nima uchun kichik boshlamaysiz? Masalan, kursga yoziling. endi jamoat oldida nutq so’zlash, o’zini tanishtirish va boshqa narsalar uchun juda ko’p turli xil kurslar mavjud va agar xohlasangiz, imkonsiz narsani qila olasiz. Xo’sh, nima uchun kichik boshlamaysiz? Masalan, kursga yoziling.
Qo’rquv darajasini pasaytirish masalasini qandaydir tarzda hal qiladigan umumiy universal usul bormi? Buni iloji bormi? Ha bor. Harakat qiling va qo’rquvingizni keltirib chiqaradigan ishni bajaring. Yolg’izlikdan qo’rqasizmi? O’zingiz bilan yolg’iz qolishga harakat qiling, o’zingizni tushunishga harakat qiling, kompyuteringizni, televizorni, uyali telefonni, barcha aloqa vositalarini kamida 20 daqiqa o’chirib qo’ying. Ha, bu qiyin, hech bo’lmaganda bitta ovozsiz 5 minut o’tirishga harakat qiling, ehtimol siz hech bo’lmaganda biron bir ovozni yoqishni yoki o’rnidan turishni xohlaysiz. Ammo vaqt o’tishi bilan siz o’rganasiz va bu o’zi bilan yolg’izlik o’ziga bo’lgan ishonchsizlik darajasini pasaytiradi, ichki resurslarni beradi va tashvish hislarini engillashtiradi va yolg’izlik qo’rquvini kamaytiradi. O’zingizni tushunishga harakat qiling, shunda keyinroq sherigingizga nimani xohlashingizni tushuntirib berishingiz mumkin, chunki bu sherik sizning ehtiyojlaringizni bilishning yagona yo’li. O’zgarishlardan va kelajakdan qo’rqasizmi? O’zgartirmoqchi bo’lgan narsangizga yarim qadam qo’ying, hatto u o’qilgan maqola yoki kerakli yo’nalishdagi kitob bo’lsa ham. Ko’p noqulaylik tug’dirmaydigan, ammo maqsadingizga erishish uchun kichik qadam bo’lgan ishni qilishga harakat qiling. Spektakllardan qo’rqasizmi? Uchrashuvlarda kichik savollar bilan gapirishga harakat qiling. Do’stlaringiz va tanishlaringiz bilan ijro etishga harakat qiling. O’zingizni tanishtirish, jamoat oldida nutq so’zlash kurslariga yozilishga harakat qiling, sizni baholaydigan odamlar bo’lmaydi, siz kabi bir xil iltimos bilan ushbu masalalarni hal qilish uchun kelgan odamlar bo’ladi. ammo bu sizning maqsadingizga kichik qadam bo’ladi. Spektakllardan qo’rqasizmi? Uchrashuvlarda kichik savollar bilan gapirishga harakat qiling. Do’stlaringiz va tanishlaringiz bilan ijro etishga harakat qiling. O’zingizni tanishtirish, jamoat oldida nutq so’zlash kurslariga yozilishga harakat qiling, sizni baholaydigan odamlar bo’lmaydi, bu masalalarni hal qilish uchun kelgan siz kabi bir xil iltimosga ega odamlar bo’ladi. ammo bu sizning maqsadingizga kichik qadam bo’ladi. Spektakllardan qo’rqasizmi? Uchrashuvlarda kichik savollar bilan gapirishga harakat qiling. Do’stlaringiz va tanishlaringiz bilan ijro etishga harakat qiling. O’zingizni tanishtirish, jamoat oldida nutq so’zlash kurslariga yozilishga harakat qiling, sizni baholaydigan odamlar bo’lmaydi, siz kabi bir xil iltimos bilan ushbu masalalarni hal qilish uchun kelgan odamlar bo’ladi.
O’zingiz uchun 0 dan 10 gacha bo’lgan o’lchovni belgilang, bu erda 0 qo’rqmaydi, va 10 kuchli qo’rquvdir va har safar qo’rquv darajasini kamida 1 barga tushirib, ushbu darajani o’lchab ko’ring va qanday o’zgarganingizni, hayotingiz qanday o’zgarishini ko’ring. Sizning qo’rquvingiz bilan nima sodir bo’lishini ko’ring. Va vaqt o’tishi bilan qo’rquv oldinga siljishimizga yordam beradi va hayotga aralashmaydi va uyg’un hayotga erishish uchun to’siq emasligiga ishonch hosil qilish mumkin bo’ladi. Barcha muvaffaqiyatlar va taraqqiyot!
Manba:b17.ru
Izzattillo Islomov
