Behruzbek Hamidov
Inqiroz nima?
Psixologiyada inqiroz deganda inson hayotida rivojlanishning yangi bosqichiga o’tish davri tushuniladi. Bu hodisa turli jismoniy va psixologik o’zgarishlar bilan birga bo’lishi mumkin.
Har bir inson inqirozni o’ziga xos tarzda boshdan kechiradi. Ba’zilar uchun hayotda hech narsa o’zgarmaydi, boshqalari esa nima bo’layotganini juda og’riqli his qilishadi.
Burilish nuqtalarining xususiyatlari
Psixologiyada inqiroz jadvali mavjud:
- Yangi tug’ilgan bolalar to’satdan ular uchun g’ayrioddiy muhitga tushib qolishadi, ular yangi hayotga moslashishlari kerak.
- 1 yoshida inqiroz bolaning allaqachon ko’p narsalarni o’rganganligi va hamma narsani o’zi qilishga intilishi bilan bog’liq va u kattalarning har qanday taqiqlariga salbiy munosabatda bo’lishni boshlaydi.
- Inqiroz davrining eng qiyin davrlaridan biri bu 3 yoshdir. Bu yoshda bola allaqachon o’zini namoyon qila boshlaydi va mustaqillikka intiladi. Ko’pincha bu yosh o’jarlik, injiqlik va doimiy norozilik bilan ajralib turadi. Bu davrda ota-onalarning asosiy vazifasi sabr-toqat ko’rsatishdir, lekin shu bilan birga, ruxsat berishdan qochish kerak.
- 7 yoshda inqiroz bolaning maktabga borishi va o’zini yangi ijtimoiy muhitda topishi bilan bog’liq. U ota-onasidan nimanidir yashirishni, o’zidan kattalarni qurishni, shuningdek, muvaffaqiyatsizliklarni umumlashtirishni boshlaydi. Bu davrda bolaga uni juda yaxshi ko’rishingiz va himoya qilishingizni ko’rsatish qobiliyati alohida ahamiyatga ega.
- O’smirlik qo’pollik va isyonkorlik bilan birga keladi. Ota-onalar uchun o’smir bolalar bilan kattalardek gaplasha olishlari juda muhimdir.
- 17 yoshda bolalikdan kattalikka o’tish sodir bo’ladi. Bu davr ortib borayotgan tashvish, hushidan ketish va bosh og’rig’i bilan birga bo’lishi mumkin.
kattalar inqirozi
Katta yoshdagi inqirozlar bolalarnikidan biroz farq qiladi va ular odatda tashqi o’zgarishlar bilan tasdiqlanmaydi. Qizlar va erkaklar uchun burilish nuqtasi 25 yoshda bo’lib, ko’pchilik o’z hayotlaridan norozi ekanini tushunadi.
40 yillik davr “o’rta hayot inqirozi” deb nomlanadi, bu paytda odamlar allaqachon hamma narsaga ega bo’lib, ular beparvo hayot haqida maqtashni boshlaydilar. Ayni paytda ko’pchilik o’zlarini yosh oshiqlar va ma’shuqalar deb bilishadi. Bunga yo’l qo’ymaslik uchun psixologlar o’z faoliyatingizni o’z-o’zini rivojlantirish va sayohatga yo’naltirishni maslahat berishadi.
60 va 70 yoshda odamlar “so’nishni” boshlaydilar va hayot allaqachon tugagan deb o’ylashadi. Ko’pchilik dangasa bo’lishni boshlaydi, harakatni to’xtatadi va yangi narsaga qiziqadi. Ammo bu erda qarilik shunchaki tajriba ekanligini unutmaslik kerak, shuning uchun faol, qiziqarli va voqealarga boy hayotni davom ettirish kerak.
Izzattillo Islomov
