Bolaligimizni eslaganimizda, ko’pincha singlimiz yoki ukamiz bilan janjallashganimizni eslaymiz.

Yoshi bilan o’z hududlarini himoya qilish uchun janglar haqiqiy jang maydonlariga aylanadi. 

Yillar davomida biz birodarimiz sevimli o’yinchog’imizni sindirib tashlaganidan yoki singlimiz sevimli ko’rsatuvimizni ko’rishimizga ruxsat bermaganidan xafa bo’lganimizni eslaymiz.

Ayniqsa, yangi oila a’zosi, to’ng’ich farzand tug’ilganda, chaqaloqqa barcha e’tibor qaratilishi achchiq va haqoratli bo’lishi mumkin.

“SIPA”. N.V. GERNET, bolalar bog’chasidagi bolalar o’rtasidagi munosabatlarni tasvirlaydi. Va bu asar katta aka va opa o’rtasidagi munosabatlarning kelib chiqishi haqida hikoya qiladi. Bola katta aka bo’lishni o’rganadi. Bu uning uchun oson emas, lekin vaqt o’tishi bilan u “u juda buzuq” singlisi bilan umumiy til topishga muvaffaq bo’ldi.

Mojarolar hayotimizning muqarrar qismidir. Ular oilada, ishda, jamiyatda paydo bo’ladi. Va, afsuski, ular bolalar orasida ham juda keng tarqalgan. Bolalar o’rtasidagi janjal va nizolar nafaqat o’zlariga, balki ularni o’rab turgan kattalarga ham ta’sir qiladi. Ushbu maqolada biz bolalar o’rtasidagi tortishuvlar kattalarga qanday salbiy ta’sir ko’rsatishi va bunday vaziyatlarga qanday samarali javob berishni ko’rib chiqamiz.

1-qism: Nizolarning bolalarga ta’siri

Bolalar o’rtasidagi janjal va nizolar turli salbiy oqibatlarga olib kelishi mumkin. Birinchidan, ular bolalarda hissiy kuchlanish va stressni keltirib chiqarishi mumkin. Kattalar, o’z farzandlarining bahslashayotganini kuzatib, ko’pincha tashvish va xavotirni boshdan kechirishadi, bu ham ularning hissiy holatiga salbiy ta’sir ko’rsatishi mumkin.

Bundan tashqari, bolalar o’rtasidagi nizolar ularning munosabatlar sifatiga ta’sir qilishi mumkin. Doimiy janjal va tushunmovchiliklar bolalar o’rtasida devor yaratishi mumkin, bu esa kelajakda ularning muloqotida va o’zaro munosabatlarida qiyinchiliklarga olib kelishi mumkin.

Nihoyat, bolalar o’rtasidagi tortishuvlar ularning ijtimoiy ko’nikmalarining salbiy rivojlanishiga olib kelishi mumkin. Mojaro boshqalarni tinglash, muammolarni hal qilish va murosaga kelish qobiliyatini inhibe qilishi mumkin. Bu empatiya, jamoada ishlash va konsensus yaratish kabi muhim ko’nikmalarni rivojlantirishga ta’sir qilishi mumkin.

2-qism: Konfliktning kattalarga ta’siri

Bolalar o’rtasidagi janjal va nizolar kattalarga, ayniqsa ota-onalar va o’qituvchilarga ham salbiy ta’sir ko’rsatishi mumkin. Kattalar o’zlarini kuchsiz va umidsizlikka tushib qolishlari mumkin, chunki ular o’z farzandlarining kurashayotganini ko’rishadi. Bu stress, charchoq va samarali ota-onalik va o’qitish mahoratingizga ishonchsizlikka olib kelishi mumkin.

Bundan tashqari, bolalar o’rtasidagi tortishuvlar nizolarga aralashib, hal qilishlari kerak bo’lgan kattalardan vaqt va kuchni yo’qotishi mumkin. Bu kattalarni charchagan va begonalashgan his qilishlari, shuningdek, ularning farzandlari bilan munosabatlariga salbiy ta’sir ko’rsatishi mumkin.

Nihoyat, kattalar nizolarni hal qilishda doimiy yordam ko’rsatish bilan birga, o’zlarini rivojlantirish va o’zini o’zi tasdiqlash uchun vaqt etishmasligidan aziyat chekishi mumkin. Doimiy ravishda bolalar o’rtasidagi munosabatlar muammolarini hal qilishda ishtirok etish nochorlik va kam baholanish hissini keltirib chiqarishi mumkin.

3-qism: Mojaroga samarali javob berish

Bolalar o’rtasidagi nizolarga samarali javob berish barcha tomonlar uchun salbiy oqibatlarni kamaytirishga yordam beradigan muhim mahoratdir. Mana, ziddiyatli vaziyatlarni hal qilishda yordam beradigan ba’zi strategiyalar:

– Ob’ektiv bo’ling. Vaziyatni har bir bolaning nuqtai nazaridan ko’rishga harakat qiling va ularning janjali ortida nima borligini bilib oling.

– Eshiting. Har bir bolaga o’z his-tuyg’ularini va ehtiyojlarini ifoda etish imkoniyatini bering. Ularning so’zlariga diqqatli bo’ling va ularni buzmang.

Misol uchun, agar bitta bola: “Men sendan g’azablandim!” Desa, siz javob berishingiz mumkin: “Jahlingiz borligini bilaman. Nima bo’lganini ayting”.

– Tinchlikni tiklang. Agar janjal kelib chiqsa, ikkala tomonni tinchlantirishga harakat qiling va ularga yanada samarali va konstruktiv muloqotga qaytishga yordam bering.

Misol uchun, agar ikkita bola o’yinchoq bilan kim o’ynashi mumkinligi haqida bahslashsa, ularni navbat bilan o’ynashga undashingiz mumkin.

– nizolarni hal qilish ko’nikmalarini o’rgatish. Bolalarga murosaga kelish strategiyalarini, bir-birlarini tinglash, o’zaro tushunishni izlash va muammolarga birgalikda yechim topish qobiliyatini o’rgating.

– Hamkorlikni rag’batlantirish. Bolalarga jamoaviy ish va bir-birini qo’llab-quvvatlashning ijobiy tomonlarini tushunishga va qadrlashga yordam bering. O’zaro munosabatlarni mustahkamlash uchun ularni birgalikda loyihalar va o’yinlar qilishga undash.

Bolalar o’rtasidagi nizolar barcha ishtirokchilarga, shu jumladan kattalarga ham salbiy ta’sir ko’rsatishi mumkin. Biroq, mojaroning o’zimizga va farzandlarimizga ta’sirini tushunib, uni samarali hal qilish uchun choralar ko’rishimiz mumkin. Ochiq, bag’rikeng va bir-birini qo’llab-quvvatlovchi muhitni yaratishga intiling, unda bolalar konstruktiv tarzda nizolarni hal qila oladilar va bu jarayonda kattalar ularni qo’llab-quvvatlaydi.

Bolalarga murosaga kelish strategiyalarini, bir-birini tinglash, o’zaro tushunishni izlash va muammolarga birgalikda yechim topish qobiliyatini qanday o’rgatish kerak.

Bolalarga murosaga kelish, bir-birini tinglash, o‘zaro tushunishga intilish va muammolarga birgalikda yechim topish strategiyalarini o‘rgatish ularning rivojlanishi va ijtimoiy o‘zaro munosabatlarining muhim qismidir. Mana bu ko’nikmalarni bolalarga qanday o’rgatish mumkinligi haqida batafsil tushuntirish:

1. O’rnak ko’rsating. Kattalar sifatida siz o’z hayotingizda ushbu ko’nikmalarni namoyish etish orqali bolalarga o’rnak bo’lishingiz mumkin. Muammolarni muhokama qilishda va sherigingiz, farzandingiz yoki do’stlaringiz bilan qaror qabul qilishda murosaga kelish va bir-biringizni tinglash strategiyalaridan faol foydalaning. Shunday qilib, siz bolalarga ushbu ko’nikmalar muammolarni hal qilishda qanday samarali bo’lishi mumkinligini ko’rsatasiz.

2. Murosa tushunchasini tushuntiring. Bolalarga murosaga kelish nimani anglatishini va bu nima uchun muhimligini o’rgating. Murosaga kelish – bu barcha tomonlarga xursand bo’lgan narsani beradigan kelishuvga erishish usuli ekanligini tushuntiring. Hech kim har doim xohlagan narsasiga erisha olmasligini ta’kidlang va bu yaxshi.

3. Tinglashni o‘rgatish. Bolalar uchun faol tinglash qoidalari va mashqlarini ishlab chiqing. Misol uchun, ularni qo’llarini ko’tarishga va boshqa odam gapirganda o’z navbatini kutishga o’rgating. Fikrni to’g’ri tushunganiga ishonch hosil qilish uchun ularni savol berishga va boshqa tomon aytganlarini takrorlashga undash. Bolalarni faol tinglash va umumiy tushunishni topish uchun mukofotlang va rag’batlantiring.

4. Ularni muqobil echimlarni izlashga o’rgating. Bolalarga muammoni hal qilishning faqat bitta “to’g’ri” javob yoki yo’l yo’qligini tushunishga yordam bering. Ularni turli xil yechim variantlarini taklif qilishga va ularning ijobiy va salbiy tomonlarini ko’rib chiqishga undash. Umumiy qarorga kelish uchun muqobillarni baholash va solishtirishga o’rgating.

5. Mojarolarni o’ynoqi tarzda hal qilishni mashq qiling. O’yinlar, rolli o’yinlar va vaziyatli vazifalar murosaga kelish va muammolarni hal qilish ko’nikmalarini mashq qilish uchun foydali vosita bo’lishi mumkin. Bolalarga hamkorlik qilishlari, bir-birlarini tinglashlari va birgalikda yechim topishlari kerak bo’lgan vaziyatlarni taqdim eting. O’yindan so’ng, nima yaxshi qilganingizni va mahoratingizni qanday oshirishingiz mumkinligini muhokama qiling.

6. Bolalarning harakatlarini rag’batlantirish va qo’llab-quvvatlash. Bolalarni ushbu ko’nikmalarni haqiqiy hayotda qo’llashga undash va qo’llab-quvvatlash muhimdir. Mojarolarni hal qilish va murosalarni topishda ularning sa’y-harakatlari va muvaffaqiyatlarini tan oling. Bu ularga ushbu ko’nikmalarning muhimligini tushunishga yordam beradi va ularni rivojlantirishda davom etadi.

Murosaga kelish, bir-birini tinglash va muammolarni hal qilishni o’rganish doimiy amaliyot va qo’llab-quvvatlashni talab qiladigan uzoq muddatli jarayon ekanligini unutmaslik kerak. Sabr-toqatli bo’ling va bolalaringizning odatlari va xulq-atvorining bir qismiga aylanishi uchun bu ko’nikmalarni bolalaringizning kundalik hayotida muntazam ravishda yangilab turing.