Aqliy mehnatning samarali bo’lishi uchun siz tafakkurning nozik tomonlarini tushunishingiz kerak. Psixologiyada o’zingizning ijodiy fikrlash matritsangizni yaratishga yordam beradigan bir nechta modellar mavjud. Masalan, amerikalik psixolog Joy Gilfordning fikrlash turlari haqidagi nazariyasini ko’rib chiqing. U axborotni qayta ishlashning ikki turi tavsifini o’z ichiga oladi – samarali konvergent fikrlash va ijodiy divergent fikrlash.Konvergent (“konvergentsiya”) muammoning yagona yechimini topishga qaratilgan, divergent (“divergentsiya”) muammoga mos javoblarni izlashga, turli yo’nalishlarda g’oyalarni ajratishga ko’p yo’naltirilgan.

Umumiy tafakkurning tuzilishi, tavsifi

Fikrlash jarayoni turli darajadagi ma’lumotlarni to’plash va qayta ishlashni qo’zg’atadi: semantik, xulq-atvor, hissiy, ramziy, obrazli. Har bir bunday birlik sub’ektiv va ob’ektiv idrokga, hozirgi vaqtda paydo bo’ladigan yoki uzoq muddatli xotiradan qayta tiklanadigan turli g’oyalarga tegishli.

Idrok jarayoni sub’ekt yangi yoki allaqachon tanish bo’lgan ma’lumotlarni idrok qilganda sodir bo’ladi – u vizual tasvirni va semantik komponentni birlashtiradi.

Konvergent fikrlashda odam tahlil qiladi va ketma-ket hodisalar yoki faktlar zanjirini quradi , bu muqarrar ravishda bitta aniq xulosaga (natija) olib keladi.

Biror kishi divergent fikrlash uslubidan foydalanganda, uning kognitiv qobiliyati turli yo’nalishlarda ketadi. Shunday qilib, divergent fikrlash muammoga yangi yechim yaratish uchun ongning tarkibiy qismlaridan foydalanadi . Fikrlash jarayonida yo’qolgan aloqalar har doim ham tiklanmaydi, balki yangilari shakllanadi.

Ongning tarkibiy qismlarini bir necha turdagi birliklarga ajratish mumkin.

Birinchi tur – bu tasvir (tasvir, rasm), odatda xotira funktsiyasiga tegishli. Ushbu birlik to’liq saqlanadi va aniq ma’lumotlarni o’z ichiga oladi. Misol uchun, singan bo’yin va quritilgan gullar bilan o’ziga xos ko’k vaza. Har qanday rasm keyinchalik fikrda tahlil qilinishi va alohida tarkibiy qismlarga bo’linishi mumkin.

Bu turdagi ma’lumotlarni birlamchi yodlash sezgilar – ko’rish, eshitish, hidlash orqali sodir bo’ladi. U juda aniq xususiyatlarga ega – rangi, shakli, zichligi, joylashuvi.

Kognitiv birliklarning yana bir turi ramzlardir . Ular raqamli va alifbo tizimlarini tashkil etuvchi grafik belgilar – harflar, raqamlar va boshqalar shaklida taqdim etiladi.

Vikium yordamida siz individual dastur bo’yicha fikrlashni o’rgatish jarayonini tashkil qilishingiz mumkin

Hoziroq mashq qilishni boshlang!

Ular haqiqiy tasvirlar bilan ham bog’lanishi mumkin, lekin o’zlarining ichki ma’nolariga ega.

Uchinchi tur esa ma’nodir . Ma’no juda mavhum birlik bo’lib, uni qurish uchun bir so’zning ma’nosini ham, belgi yoki butun jumlani ham ishlatadi. O’z navbatida, har qanday ma’no ma’lum bir tasvir bilan bog’lanishi mumkin. Ma’nodan tasvirga o’tish (grafik yoki ma’lum bir analogiya) mavjud.

Fikrlash – tahlil va sintez operatsiyalarida barcha uch xil ong birliklari qo’llaniladi . Tahlil natijasida biz quyidagilarga ega bo’lamiz: munosabatlar, tizimlar, o’zgarishlar va turli xil ma’nolar. Ma’no, ramzlar va tasvirlar ratsional intellektning asosini tashkil qiladi. Biroq, ijtimoiy intellekt ham inson ongiga kiradi, u tafakkurni sub’ektning ruhiy holati – his-tuyg’ular, his-tuyg’ular, taassurotlar haqida ma’lumot bilan ta’minlaydi. O’z-o’zini anglashga olib keladigan har qanday narsa.

Divergent va konvergent fikrlash tushunchasi

Divergent fikrlash

Yuqorida aytib o’tilganidek, muammoni hal qilish uchun divergent fikrlash bir vaqtning o’zida bir necha yo’nalishda fikrlar harakatini boshlaydi. Agar siz bilish jarayonini tasavvur qilsangiz, u tugallanmagan gestaltni, tugallanmagan tushunchani (majoziy ma’noda taqqoslaganda – naqsh) ifodalaydi. Konvergent uni iloji boricha ko’proq tegishli ma’lumotlar bilan to’ldirish uchun mantiqiy marshrutni oladi. Divergent – tegishli ma’lumot bo’lmasa, bo’shliqlarni to’ldirish uchun muqobil materialni qidiradi. Muhimi, javobni topish tezligi va samaradorligi. Misol uchun, ramziy birliklar bilan ishlashning qulayligi uchun testda siz R harfi bilan boshlangan o’nta so’zni topishingiz kerak. Natijaga qanday usul bilan erishilganligi muhim emas, uning olinishi muhim – gestalt to’ldirilgan. Rasmiy tuzilma har qanday mos ma’no bilan to’ldiriladi.

Divergent fikrlash moslashuvchan assotsiatsiyalarni o’z ichiga oladi. Misol uchun, siz bitta elementning imkoniyatlarini ro’yxatga olish uchun test o’tkazishingiz mumkin. Masalan, tosh. Agar test natijalariga ko’ra respondent “poydevor qurish”, “o’choq” yoki “qal’a” deb nomlansa, u fikrlash unumdorligi uchun yuqori ball oladi, lekin fikrlashning stixiyaliligi uchun past ball oladi. Bu variantlarning barchasi sinonimdir va “qurilish” dan faqat bitta foydalanishni nazarda tutadi.

Idrok jarayoni sub’ekt yangi yoki allaqachon tanish bo’lgan ma’lumotlarni idrok qilganda sodir bo’ladi – u vizual tasvirni va semantik komponentni birlashtiradi.

Konvergent fikrlashda odam tahlil qiladi va ketma-ket hodisalar yoki faktlar zanjirini quradi , bu muqarrar ravishda bitta aniq xulosaga (natija) olib keladi.

Biror kishi divergent fikrlash uslubidan foydalanganda, uning kognitiv qobiliyati turli yo’nalishlarda ketadi. Shunday qilib, divergent fikrlash muammoga yangi yechim yaratish uchun ongning tarkibiy qismlaridan foydalanadi . Fikrlash jarayonida yo’qolgan aloqalar har doim ham tiklanmaydi, balki yangilari shakllanadi.

Ongning tarkibiy qismlarini bir necha turdagi birliklarga ajratish mumkin.

Birinchi tur – bu tasvir (tasvir, rasm), odatda xotira funktsiyasiga tegishli. Ushbu birlik to’liq saqlanadi va aniq ma’lumotlarni o’z ichiga oladi. Misol uchun, singan bo’yin va quritilgan gullar bilan o’ziga xos ko’k vaza. Har qanday rasm keyinchalik fikrda tahlil qilinishi va alohida tarkibiy qismlarga bo’linishi mumkin.

Bu turdagi ma’lumotlarni birlamchi yodlash sezgilar – ko’rish, eshitish, hidlash orqali sodir bo’ladi. U juda aniq xususiyatlarga ega – rangi, shakli, zichligi, joylashuvi.

Kognitiv birliklarning yana bir turi ramzlardir . Ular raqamli va alifbo tizimlarini tashkil etuvchi grafik belgilar – harflar, raqamlar va boshqalar shaklida taqdim etiladi.

Vikium yordamida siz individual dastur bo’yicha fikrlashni o’rgatish jarayonini tashkil qilishingiz mumkin

Hoziroq mashq qilishni boshlang!

Ular haqiqiy tasvirlar bilan ham bog’lanishi mumkin, lekin o’zlarining ichki ma’nolariga ega.

Uchinchi tur esa ma’nodir . Ma’no juda mavhum birlik bo’lib, uni qurish uchun bir so’zning ma’nosini ham, belgi yoki butun jumlani ham ishlatadi. O’z navbatida, har qanday ma’no ma’lum bir tasvir bilan bog’lanishi mumkin. Ma’nodan tasvirga o’tish (grafik yoki ma’lum bir analogiya) mavjud.

Fikrlash – tahlil va sintez operatsiyalarida barcha uch xil ong birliklari qo’llaniladi . Tahlil natijasida biz quyidagilarga ega bo’lamiz: munosabatlar, tizimlar, o’zgarishlar va turli xil ma’nolar. Ma’no, ramzlar va tasvirlar ratsional intellektning asosini tashkil qiladi. Biroq, ijtimoiy intellekt ham inson ongiga kiradi, u tafakkurni sub’ektning ruhiy holati – his-tuyg’ular, his-tuyg’ular, taassurotlar haqida ma’lumot bilan ta’minlaydi. O’z-o’zini anglashga olib keladigan har qanday narsa.

Divergent va konvergent fikrlash tushunchasi

Divergent fikrlash

Yuqorida aytib o’tilganidek, muammoni hal qilish uchun divergent fikrlash bir vaqtning o’zida bir necha yo’nalishda fikrlar harakatini boshlaydi. Agar siz bilish jarayonini tasavvur qilsangiz, u tugallanmagan gestaltni, tugallanmagan tushunchani (majoziy ma’noda taqqoslaganda – naqsh) ifodalaydi. Konvergent uni iloji boricha ko’proq tegishli ma’lumotlar bilan to’ldirish uchun mantiqiy marshrutni oladi. Divergent – tegishli ma’lumot bo’lmasa, bo’shliqlarni to’ldirish uchun muqobil materialni qidiradi. Muhimi, javobni topish tezligi va samaradorligi. Misol uchun, ramziy birliklar bilan ishlashning qulayligi uchun testda siz R harfi bilan boshlangan o’nta so’zni topishingiz kerak. Natijaga qanday usul bilan erishilganligi muhim emas, uning olinishi muhim – gestalt to’ldirilgan. Rasmiy tuzilma har qanday mos ma’no bilan to’ldiriladi.

Divergent fikrlash moslashuvchan assotsiatsiyalarni o’z ichiga oladi. Misol uchun, siz bitta elementning imkoniyatlarini ro’yxatga olish uchun test o’tkazishingiz mumkin. Masalan, tosh. Agar test natijalariga ko’ra respondent “poydevor qurish”, “o’choq” yoki “qal’a” deb nomlansa, u fikrlash unumdorligi uchun yuqori ball oladi, lekin fikrlashning stixiyaliligi uchun past ball oladi. Bu variantlarning barchasi sinonimdir va “qurilish” dan faqat bitta foydalanishni nazarda tutadi.