Yetuk shaxsning belgisi, shuningdek, aniq belgilangan shaxsiy chegaralarning mavjudligi o’z fikrini himoya qilish qobiliyatidir. Inson mustaqil ravishda ma’lum bir qaror qabul qilishi va begonalarning fikriga bog’liq bo’lmagan holda, o’z harakatlari uchun javobgar bo’lishi mumkin.

Shuni ta’kidlash kerakki, noaniqlik va past o’zini o’zi qadrlash o’z fikrini himoya qilish qobiliyatiga bevosita ta’sir qiladi. O’z-o’zini hurmat qilish qanchalik past bo’lsa, odamning o’zini, fikrlarini va istaklarini ifoda etishi shunchalik qiyin bo’ladi. Ko’pincha bunday odamlar boshqalarni rozi qilish uchun o’zlarini haddan tashqari oshirib yuborishadi, bu esa vaziyatni yanada og’irlashtiradi. Yakuniy natija psixo-emotsional charchoq va to’liq charchash bo’lishi mumkin va turli xil psixosomatik kasalliklar, depressiya va boshqalar rivojlana boshlaydi. Shuning uchun, o’z fikringizni himoya qilishni o’rganish va buni qilishdan qo’rqmaslik juda muhimdir.

O’z fikringizni himoya qilishingiz kerakmi?

Ha albatta. Bu nafaqat inson o’z fikrini bildiradi, balki shu tarzda o’z huquqlari uchun kurashadi, shaxsiy chegaralar mavjudligini ko’rsatadi, istaklarni bajaradi va muayyan ehtiyojlarni qondiradi. Atrofingizdagi odamlar nima istayotganingizni bilmasligi mumkin. Boshqalar o’z manfaati uchun shaxslarning zaif xarakteridan foydalanadilar.

Shu bilan birga, siz o’z fikringizni himoya qilishda to’g’ri bo’lishini tushunishingiz kerak. Bu boshqa odamlarning shaxsiy chegaralarini buzmaydigan tarzda amalga oshirilishi kerak. Siz qichqiriq yoki tajovuzga murojaat qilmasligingiz kerak, haqorat va boshqa shunga o’xshash usullardan foydalaning. Qolaversa, fikri sizni qiziqtirmaydigan yoki hayotingizda hech qanday rol o‘ynamaydiganlar bilan bahslashishdan ma’no yo‘q.

Siz, albatta, vaziyatlarni tahlil qilishingiz kerak, chunki o’z fikringizni himoya qilish har doim ham mantiqiy emas. Ba’zi hollarda, odamga e’tibor bermaslik va uning hiyla-nayranglariga tushmaslik yaxshiroqdir.

Qachon fikringizni himoya qilishning ma’nosi yo’q?

Bir nechta holatlar mavjud bo’lib, asabingizni behuda sarflash va nimanidir isbotlashga urinishning ma’nosi yo’q:

• Agar raqib o’zaro munosabatda bo’lishni istamasa va faqat uning fikri to’g’ri bo’lishi mumkinligiga ishonsa. Bunday odamlar o’zlarini boshqalardan yaxshiroq deb bilishadi va o’z tasavvurlari bilan yaratilgan illyuziyada yashaydilar. Qoida tariqasida, bu boshqalarning nervlarini buzadigan va suhbatdoshga haqiqatni etkazishga imkon bermaydigan energiya vampirlari.
• Agar hech kim fikr bildirishni so’ramasa va suhbat mavzusining o’zi sizga umuman aloqasi bo’lmasa. Misol uchun, kimdir kursga ro’yxatdan o’tgan va unda qatnashishdan juda zavq oladi, lekin siz uni bolalar bog’chasi deb hisoblaysiz. Bunday holda, jim turish va odamning kayfiyatini buzmaslik yaxshiroqdir.

Har qanday vaziyatda o’z fikringizni himoya qilishni boshlashdan oldin, avvalo, siz haq ekanligingizni yoki hali ham baxtli ekanligingizni ko’rsatishingiz kerakmi, deb o’ylashingiz kerak. Dunning-Kruger effekti haqida unutmang. Inson qanchalik kam bilimga ega bo’lsa, u faqat uning fikri to’g’ri bo’lishi mumkinligiga shunchalik ishonadi va aksincha.

O’z fikringizni qachon himoya qilishingiz kerak?

Mana bir nechta misollar:

• Ishda, ular boshqa xodimlarga mas’uliyat yuklaganda yoki ularni ishda kech qolishga majbur qilganda.
• Shaxsiy munosabatlarda, sherik o’z zavqi uchun yashasa va sizning ehtiyojlaringiz va qiziqishlaringizga e’tibor bermasa.
• Doimiy ravishda yordam so’raydigan, lekin ayni paytda yordam berishga rozi bo’lmagan do’stlar bilan.
• Qarindoshlar hayotni o’rgatadigan oilada.
• Hayotning boshqa sohalarida, munozara sizga bevosita tegishli bo’lganda.

Agar siz bu holatlarda haq ekanligingizni isbotlamasangiz, unda hayot hech qanday qoniqish keltirmaydi. Hamma sizdan shaxsiy manfaat uchun foydalanadi va umuman qilmaslik kerak bo’lgan narsalarni talab qiladi.