Behruzbek Hamidov
Muvaffaqiyatsizlikka mahkum bo’lgan xatti-harakatlar yoki kechikish haqida gaplashaylik Bir oy davomida biz Foma – rivojlanmaganligini eslamadik. Bu vaqt davomida unga nima bo’ldi? Men nima haqida o’ylar edim? Atrofingizda nimani payqadingiz? Ma’lum bo’lishicha, Eremning akasi qanday o’zgarganligi bizning rivojlanmaganligimiz uchun befarq qolmagan. U akasining mukammalligi ishga xalaqit berayotganini, o’zgarishi mumkinligini ko’rdi. Va keyin Tomas o’z hayotiga va ish uslublariga qarashga qaror qildi.
Qadimgi an’ana bo’yicha men o’zimga vazifa qo’yishni va boshqa ishlarni qilishni xohlardim. Ehtimol, qachondir bunday muhim masala uchun vaqt bo’ladi … Ha, men o’zimni vaqtida ushladim – ular yana “Tugallanmagan” deb nomlanishadi.
Keyin u bu masalani yaxshilab ko’rib chiqdi. Birinchidan, men reja tuzdim (ukam o’z muammolari ustida qanday ishlayotganini ko’rdi): nima qilishimga to’sqinlik qiladi, qanday belgilar bilan ko’rayapman va nihoyat, bularning barchasi bilan nima qilishim kerak? Bu Nedodelning o’zi bergan savollari.
Yaqinda nafaqat psixologlar bo’lganligi, bu vaziyatni tushunishda yordam bergani, balki Internet ham bitmas-tuganmas resurslari bilan yordam bergani yaxshi.
Ko’rinib turibdiki, biz butun dunyoda narsalarni kechiktirishni kechiktirish deb ataymiz, shunday hiyla-nayrang so’z – sustkashlik (lotincha pro – «yoqish» va crastinus – «ertaga») deb nomlanadi. Kechiktirish – bu eng muhim va mas’uliyatli vazifalarni keyinga qoldirishni va ularni osonroq va yoqimli ish bilan almashtirishni anglatadigan psixologik atama. Ushbu atamaning yana bir rus analogi shirkingdir.
Bunday odamlarni oddiy dangasa odamlar deb hisoblash xato bo’lar edi. Kechiktiruvchi kvartirani tozalaydi, pollarni silkitadi, itni besh marta sayr qiladi va butun oila uchun oylik hisobotga o’tirish uchun emas, balki uch martalik kechki ovqatni tayyorlaydi. Psixologlarning fikriga ko’ra, bu odamlar dangasalik bilan emas, balki o’ziga ishonmaslik va xato qilish qo’rquvi bilan ajralib turadi (Vau! Tanish narsa!)https://www.youtube.com/embed/HqRwIoh0K4w?rel=0
Psixologiya professori Jozef R. Ferrari o’zining butun kasbiy hayotini kechiktirish hodisasini – keyingi narsalarni doimiy ravishda kechiktirishni o’rganishga sarfladi.
Ferrari aytadiki, hamma vaqt uchun o’ynamoqda, ammo hamma ham kechiktiruvchi emas. “Kechiktiruvchi – bu doimo kechiktiradigan kishi”, deb tushuntiradi u. Bu aholining taxminan 20% ni tashkil qiladi. Uning tadqiqotlari shuni ko’rsatdiki, bu ko’rsatkich butun dunyoda, Venesuela, Polsha, Avstraliya va Saudiya Arabistonigacha bo’lgan mamlakatlarda bir xil.
Rivojlanmagan sustkashlik odatda ikkita asosiy turga bo’linadi – bo’shashgan va tarang.
Ruxsat etilgan kechiktirish mashg’ulotlar davomida talabalar uchun odatiy holdir. Talabalik yillarini eslang, ba’zi talabalar biron bir muhim biznesga bag’ishlanishi kerak bo’lgan vaqtni kichik kundalik o’yin-kulgiga sarf qilar edilar. So’nggi yillarda turli xil ijtimoiy tarmoqlar ushbu shirking asosiy sheriklariga aylandi. Siz Odnoklassniki, Mail.ru saytlariga maqsadsiz kirib borishingiz va YouTub-da videolarni shunchaki [/ url] -ni tomosha qilish uchun seminarga tayyorgarlik ko’rishni yoki boshqa mavzudagi yozuvlarni yozishni xohlamasligingiz haqida o’ylab ko’rganmisiz? Bu haqiqiy yumshatilish.
Kuchli kechiktiruvchilar muvaffaqiyatsizlikka uchrashdan qo’rqishadi. Biror topshiriqni bajarmaslik qo’rquvi, ayniqsa, bu mas’uliyatli yoki bahsli vazifa bo’lsa, shu qadar katta bo’ladiki, odamlar ko’pincha buni o’z zimmalariga olmaslikni afzal ko’rishadi. Jang qilmasdan mag’lub bo’lish, muvaffaqiyatsiz urinishdan omon qolish yoki raqobatga dosh berolmaslik kabi haqoratli emas. Oldingi maqolada muhokama qilingan mukammallik tarafdorlari ham keskin.
Shuningdek, taranglashgan prografatorlarga muvaffaqiyat qo’rquvi deb nomlangan odamlar kiradi. Ushbu qo’rquv, qoida tariqasida, maktabda yoki kollejda odamda rivojlana boshlaydi, qachonki o’quvchi yoki talaba nerd-nerd deb nomlanishidan va boshqa amaliyotchilar orasida tashlandiq bo’lib qolishidan qo’rqib to’liq kuch bilan o’qishdan bosh tortadi.
Ba’zilar uchun kechiktirish rahbariyat tomonidan belgilangan qoidalarga nisbatan passiv norozilik shaklidir. Bu odamlar xuddi shu kabi ongsiz ravishda tashqi boshqaruvga qarshi turishadi. Hokimiyat tomonidan ular uchun belgilangan muddatlarni belgilamaslik qarama-qarshilikning bir shakliga aylanadi va mustaqillik va mustaqillik xayolotini yaratishga imkon beradi.
Shirkerlarning yana bir o’ziga xos kichik turi – ataylab o’zlari uchun vaqt muammosini yaratadigan odamlar. Ushbu hayajonli izlovchilar etkazib berishdan 15 daqiqa oldin muhim loyihani amalga oshirish imkoniyatidan faxrlanishadi. Ushbu yondashuvning kamchiliklari aniq: uyqusiz tundan keyin shoshilib qilingan ish kamdan-kam hollarda sifatli bo’ladi.
Bir vaqtning o’zida bir nechta narsalarni olishga odatlanganlar ham kechiktirish bilan gunoh qilishadi. Ko’p odamlar o’zlarining kuchlari va vaqtlarini to’g’ri hisoblay olmasliklari sababli azob chekishadi, ulardan hozirgi ro’yxatdagi bir nechta holatlar tugallanmagan yoki tugallanmagan bo’lib qolmoqda.
Doktor, davolanayaptimi?
Ishonch bilan aytaman – davolanmoqda! Agar sizda kechikish alomatlarini sezsangiz, unda retsept yozamiz, aralashmada bir nechta tarkibiy qismlar mavjud:
Birinchi komponent – siz muntazam ravishda chetlab o’tadigan narsalarning ro’yxatini tuzish. Agar bu kichik masalalar bo’lsa, 20-30 daqiqa ishlash uchun, biz ularga “qurbaqalar” maqomini beramiz. Ushbu kichkina, yashil, silliq amfibiyalarni eslaysizmi? Ularni iste’mol qilish jirkanchdir, ayniqsa, siz frantsuz oshxonasining muxlisi bo’lmasangiz. Shunday qilib, kuningizni ana shunday “qurbaqa” yeyishdan boshlang, shu bilan birga biz kayfiyat va motivatsiyani ko’taramiz J
Dori-darmonlarning ikkinchi komponenti – bu eng shoshilinch ishlarni, so’ngra eng qiyinlarini bajarishdir. Biz faqat xavfsizlik choralariga rioya qilamiz: bunday katta va qiyin vazifani “bo’g’ib qo’ymaslik” uchun biz uni mayda qismlarga ajratamiz va “bosqichma-bosqich” bajarishga boramiz.
Amalga oshirilishdan yana bir marta qochmaslik uchun – ko’proq mas’uliyatli bo’lganlar bilan guruhlarga birlashing.
Sizga harakatni davom ettirish uchun beradigan “sehrli zarbalar” haqida u bilan oldindan kelishib oling. Bu erda ko’plab texnikalar ishlaydi – ikkala guruh bosimi, ham “yonib turgan ko’priklar” va boshqalar.
Va oxirgi komponent – o’zingizni ishdagi barcha loyihalarda ishtirok etish majburiyatidan ozod qiling. Faqatgina mutaxassis bo’lgan holatlarni tanlash va ularni professional tarzda bajarishga e’tibor qaratish ham mijozlar, ham yuqori lavozimlarda katta taassurot qoldiradi. Va sizning samaradorligingizdan ko’proq mamnun bo’lasiz (demak, sizning qadr-qimmatingiz yanada yuqori bo’ladi).
Psixologlar muvaffaqiyat muvaffaqiyat tug’diradi deb hisoblashadi. Ushbu oddiy bayonotga asoslanib, har qanday harakat yoqimli oqibatlarga olib keladi degan xulosaga kelishimiz mumkin. Shunday qilib – o’zingizni mukofotlang, foydaliligingizga ishonch hosil qiling.
Kundalik kichik g’alabalaringizni nishonlang, ammo shu bilan to’xtamang. Ushbu g’alabalarning vazifalar bilan nisbatini kuzatib boring, muvozanatga yo’l qo’ymang. Tushuning, agar siz ularni shunday qadrlasangiz, tajribalar yoqimsiz bo’lib qoladi.
O’zingizning ishingizdan zavqlanishni o’rganing va miqdorni baholash noroziligidan saqlaning. Tashqi qarshilik tuyg’usidan xalos bo’lish kerak, “men qilishim kerak, kerak” (bajarishni) o’rniga “xohlayman, men o’zimni tanlayman” (qilaman) bilan almashtiraman – sizning qarshiligingizni xayrixohlik harakatlariga aylantirish. Ushbu texnikaning bir varianti quyidagicha bo’ladi: rejalashtirish, unda markaziy o’rinni dam olish uchun tanaffuslar bilan emas, balki biznes bilan aralashgan dam olish egallaydi .
O’z kuchlaringizni qanday taqsimlashni o’rganish, o’z faoliyatingizni shunday rejalashtirish kerakki, o’ylab topilgan har qanday narsa qiyinchiliksiz amalga oshirilsin . Shuni eslatib o’tish joizki, barcha Sharqiy amaliyotlarda rejalashtirilgan va bajarilmagan narsalar chidab bo’lmas yuk bilan tenglashtiriladi. Rejalashtirgan ishlarimizni bajarmaganimizda va hech qachon bajarmaydigan narsalarni rejalashtirganimizda energiya sarflanadi. O’zimizni aybdor his qilish ichki energiya zahiralarini yutib yuboradi. Tugallanmagan ish qancha ko’p qolsa, ularni amalga oshirish uchun shuncha kam energiya kerak bo’ladi.
Kam rivojlanganlik haqida nima deyish mumkin?
Va haqiqatan ham u qaerda va u qanday qilib bu “kashfiyotlardan” bo’lgan?
Tasavvur qiling va ular u haqida uni Tomas deb atashlarini, uning ko’plab yaxshi fazilatlarga ega ekanligini esladilar. Hozirda firmada J ning prokladkatorlar klubi mavjud. Ammo ishtiyoq bilan qochib ketadiganlar emas, balki ularga nima bo’layotganini tushunadiganlar, o’zlarini o’zgartiradilar va retseptlarini “birodarlari yodida” bo’lishadilar. Va kompaniya egasining so’zlariga ko’ra, hozirda ularning ish sifati ancha yaxshi.
Manba:b17.ru
Izzattillo Islomov
