Dono bo’lish vaqti keldi, degan qarorga kelgan yigit donolik o’rgatish iltimosi bilan mashhur faylasufga murojaat qildi. “Yaxshi, – deb javob berdi faylasuf, – bu sizning birinchi vazifangiz: uyga boring va oq maymunlar haqida o’ylamang.” Yigit o‘ziga oddiy ishdek tuyulganidan hayron bo‘lib, o‘yga cho‘mgancha uyini kezib ketdi. Ertasi kuni ertalab u faylasufning uyiga bostirib kirdi va “Bu oq maymunlar meni butunlay qiynoqqa soldi!”

Oq maymunlar haqida o’ylamang!

Bu juda mashhur masal o’z ongini tasodifiy fikrlarga, yopishqoq tasvirlarga va obsesyonlarga berilmasdan qanday boshqarishni o’rganmoqchi bo’lganlarga aytiladi.

“Oq maymunlar” uzoq vaqtdan beri tasodifan “uyg’ongan” tasvir odamni tinimsiz kuzatib borishi uchun foydali metafora bo’lib kelgan. Ammo bu erda asosiy narsa, keyinchalik neyropsixologlar tomonidan ” dominant fikrlash ” sifatida o’rganiladigan naqshni eslatishdir :

Siz zerikarli fikrni qanchalik uzoqlashtirsangiz, u shunchalik bezovta bo’ladi. Axir, u sizga qayta-qayta qarshilik ko’rsatib, go’yo “mushaklarini mashq qiladi” va sizning ongingizga egalik qilish huquqi uchun siz bilan raqobatlashadi.

Boshqacha qilib aytadigan bo’lsak, “oq maymunlar haqida o’ylamaslik” ga harakat qilib, siz faqat miyangizdagi “maymunlar” mavjudligini oshirasiz. Natijada, siz qarshilik ko’rsatishdan charchadingiz va “maymunlar” o’zlarining g’alabalarini tantanali ravishda nishonlaydilar, sizning e’tiboringizni to’liq va to’liq jalb qiladilar.

Miyangizni bunday tajovuzkor bosqindan qanday himoya qilish kerak? Axir, biz an’anaviy ravishda “oq maymunlar” deb ataydigan narsa bizning ongimizda sakrab o’sadi va o’sadi, xususan:

• ko’pincha asossiz qo’rquv (“Agar mening hisobotim xo’jayinga yoqmasa-chi”),
• bizni hozirgi maqsad va vazifalardan chalg’itadigan obsesif g’oyalar (“balki xotinim bu beadab odam bilan nima haqida juda kulgili gapirayotganini tinglashimiz kerak”),
• biriktirilgan zerikarli tasvirlar (“Men kun bo’yi miyamda jaranglaydigan va jaranglaydigan bu ohangdan xalos bo’lolmayman”).

Bekor va chalg’ituvchi fikrlar va tasvirlarning butun “to’plami” sizni hozirda siz uchun haqiqatan ham muhim bo’lgan narsaga to’liq va to’liq e’tibor qaratish imkoniyatidan mahrum qilib, sizni orqangizdan cheksiz “tortib boradi”. Shunday qilib, ongni rivojlantirish oson ish emasga o’xshaydi. Biroq, xayriyatki, u butunlay echilishi mumkin.

Vikium yordamida siz individual dasturga muvofiq xabardorlikni rivojlantirish jarayonini tashkil qilishingiz mumkin

Erkin ong nima?
Keling, teskari harakatni amalga oshirishga harakat qilaylik – keling, ongimiz qanday bo’lishini xohlayotganimizni “chizamiz”. 
Shunday qilib
Erkin ongning 3 ta asosiy belgisi
1.  
Sizning ongingiz ijodiy chalkashlikdan ko’ra qulay tarzda tashkil etilgan ish joyiga o’xshaydi. Sherlok Xolms Uotsonga “inson miyasi chodirga o’xshaydi: ahmoq unga har xil keraksiz narsalarni sudrab boradi, aqlli odam esa faqat o’zi uchun foydali bo’lgan narsani tanlaydi” deb o’rgatganini eslaysizmi?
Siz ishonchli va oson harakatlanasiz
sizning bilimingizda (siz uni ma’lum bir tizimga o’rnatgansiz),
tajribangizda (kerakli narsalar keraksizdan ehtiyotkorlik bilan ajratilgan),
ustuvorliklaringiz va qadriyatlaringizda (sizda o’zingizning shaxsiy qadriyatlar reytingingiz bor va nima uchun ba’zilari hozirgi paytda siz uchun ustuvor, boshqalari emasligini tushuntirishingiz mumkin).
2.  
Siz to’plagan bilim va tasvirlarni qanday qayta ko’rib chiqishni bilasiz va nimadan tezda voz kechishingiz kerak.
keraksiz holga aylandi
eskirgan,
o’z ahamiyatini yo’qotdi,
yangi bilimlar bilan almashtiriladi.
Shu bilan birga, siz hamma narsani tashlashga shoshilmayapsiz, balki ma’lumotni tanlash tamoyillariga amal qiling. 
Ehtimol, sizda bunday tanlov mezonlari ham bor.