Aloqa nazariyasi – aloqa jarayonlari, tizimlari va usullari, ularning rivojlanishi va ishlashini o’rganadigan fan. Robert T. Kreyg aloqa nazariyasining 7 ta asosiy funksiyasini aniqladi:

• aloqa axborotni qayta ishlash va uzatish vositasidir;
• odamlar o’rtasidagi munosabatlar shakllanadi;
• aloqa yordamida belgi tizimlarining o’zaro ta’siri sodir bo’ladi;
• muloqot – amaliy nutq san’ati;
• takliflar e’tiroziga chiqish imkonini beruvchi kommunikativ jarayon;
• aloqa – bu ijtimoiy tartibning takror ishlab chiqarilishi;
• muloqot jamiyatga ta’sir qilish usuli sifatida.

Bugungi kunda turli xil nazariyalar mavjud. Quyida siz asosiylarini topishingiz mumkin.

Shennon-Uiver nazariyasi

Ushbu aloqa modeli eng mashhur amaliyotlardan biridir. Shennon-Viver nazariyasiga ko’ra, axborot manba, kodlovchi, signalning o’zi uchun uzatish kanali, qabul qiluvchi va qabul qiluvchi orqali uzatiladi. Ushbu axborot uzatish modeli quyidagi muammolar bilan tavsiflanadi:

• samaradorlik;
• semantik uzatish;
• texnik muammolar.

Zamonaviy dunyoda jamiyat madaniyatlararo muloqot muammosiga duch kelmoqda.

Madaniyatlararo muloqot nazariyasi

Madaniyatlararo muloqot – bu turli madaniyat vakillari o’rtasidagi muloqot. Internetning rivojlanishi doimiy ziddiyatli vaziyatlar tufayli madaniyatlararo muloqotni muammoli qildi. Madaniyatlararo muloqotda uchta asosiy qoida mavjud:

• ishtirokchilar tushunishga erishish uchun tinglashni o’rganishlari kerak;
• Internet orqali uzatiladigan ma’lumotlar boshqa madaniyatdagi suhbatdoshlar uchun noqulaylik tug’diradi;
• Turli madaniyat vakillari bilan muloqot qilishda xato qilmaslikka harakat qilish kerak.

Chet elliklar bilan muloqot qilishda noqulay vaziyatga tushib qolmaslik uchun ularning tili va madaniyatini o’rganish kerak, chunki asosiy muammo asosiy narsalarni bilmaslikda bo’lishi mumkin, bu esa suhbatdosh bilan ziddiyatga olib keladi. Biroq, barcha madaniyatlar vakillari uchun umumiy bo’lgan narsalar mavjud. Bu inson his-tuyg’ularini boshdan kechirayotganda yuzida paydo bo’ladigan mikroifodalardir. Vikiumning “Profillash” kursi ularni qanday o’qishni o’rganishga yordam beradi .

Ommaviy aloqa nazariyasi

Ommaviy aloqa – bu ommaviy bilish uchun xabarlarni ishlab chiqarish va tarqatish jarayoni. Ommaviy aloqa radio, televidenie, davriy nashrlar va Internetni osongina o’z ichiga olishi mumkin.

Sehrli o’q nazariyasi

Garold Lassuellning fikricha, inson tashviqot kuchiga qarshi mutlaqo himoyasizdir. Bunday holatda, bir miyadan “o’q” boshqasiga tegsa, his-tuyg’ular, his-tuyg’ular va motivatsiya o’zgarganda, odamni boshqarish juda oson.

Ommaviy axborot vositalarining ijtimoiy javobgarligi nazariyasi

Nazariyaning mohiyati shundan iboratki, ommaviy axborot vositalarining jamiyat oldidagi mas’uliyati. Ular faqat to’g’ri va tasdiqlangan ma’lumotlarni taqdim etishlari, zo’ravonlik va jinoyat mavzularidan qochishlari, shuningdek, ommaga etkazayotgan muammolarni tushunishlari shart.

Bog’liqlik nazariyasi

Ushbu nazariya tarafdorlari ommaviy axborot vositalari ko’pchilikning ehtiyojlarini qondiradi degan xulosaga kelishdi. Ularning butun jamiyatga ta’siri ularning kasbiy mahoratiga bog’liq. Bu qaramlik biroz oldin aytib o’tilgan tashviqot bilan to’g’ridan-to’g’ri proportsionaldir.