Behruzbek Hamidov
Kimdir Internetni o’rganish va rivojlantirish uchun ishlatadi. Kimdir unda aloqa va o’yin-kulgini topadi. Internet hamma uchun har xil. Uni ishlatish juda tez odat bo’lib, odamni o’zgartiradi. Ammo biz faqat yomon daqiqalar haqida gaplasha olamizmi? Albatta yo’q. Internetdan foydalanishning ijobiy ta’siri ham mavjud. Ushbu maqola ijobiy va salbiy tomonlarni ko’rib chiqadi.
Diqqatni jamlash
2008 yilda The Atlantic jurnali internetdan foydalanish hushyorlikni pasaytiradi degan tadqiqot o’tkazdi. Shunga ko’ra, odatdagi kitobni o’qiyotganda konsentratsiya kamayadi. Ilgari chalg’imaslik osonroq edi. Internetdan ko’p foydalanmaydigan qariyalar o’qish paytida kontsentratsiya 15, 30 yoki 40 yoshdagidek bo’lishini ta’kidlashadi. Holbuki, har kuni ko’p vaqtini Internetda o’tkazishi kerak bo’lgan zamonaviy odam o’qish uchun juda ko’p kuch sarflaganini ta’kidlaydi. Bundan tashqari, unga nafaqat kontsentratsiya, balki oddiy kitobni o’qish istagi ham etishmaydi. Va Internetda o’qiyotganda, u doimo reklama, begona matn bloklari, tugmalar bilan chalg’itadi.
Odamlarning taxminan 17% sahifalarni o’rtacha 4-5 soniyada ko’rishlari aniqlandi. Va faqat 4% 10 yoki undan ko’p daqiqalarni tomosha qilishga sarflaydi. Maqolasi bo’lgan sahifada Internet foydalanuvchisi o’rtacha 50% so’zlarni o’qiydi. Bundan tashqari, bu ko’rsatkich yil sayin kamayib bormoqda.
Miyaning faoliyati
Tadqiqotchilarning fikriga ko’ra, Internetda sayr qilishda miya o’qishdan ko’ra faolroq bo’ladi. Ammo bu 30 yoshdan oshganlarga tegishli. Ehtimol, kelgusi tadqiqotlar ushbu natijalarni tasdiqlashi yoki rad etishi mumkin.
Hosildorlik
Olimlar Internetdan foydalanish unumdorlikni kamida 1,5 foizga kamaytirayotganini isbotladilar. Shu sababli, ko’plab kompaniyalar o’z xodimlarining ish joylarida ijtimoiy tarmoqlarga kirishni cheklashadi. Axir ularni Internet qancha ko’p chalg’itsa, shunchalik kam ish bilan shug’ullanadi.
Xulq-atvor
Psixologiyada, odatda, Internetdan foydalanish shaxsiyatni yemirayotganga o’xshaydi. U erda odam o’zini bezatishi mumkin, ayniqsa ijtimoiy tarmoqlardagi sahifalarida. Uning Internetdagi xatti-harakatlari haqiqatda sodir bo’layotgan narsalardan uzoqlasha boshlaydi. Va ertami-kechmi atrofingizdagi odamlar buni payqay boshlaydilar.
Internetda erkinlik va ruxsat berish hissi mavjud. Hissiy to’siqlar paydo bo’ladigan haqiqiy dunyoga qaraganda, u erda begonalarga ochilish osonroq.
Internetga qaramlik
Internetdan qanchalik ko’p foydalansak, shunchalik unga qaram bo’lib qolamiz. Natijada, shuni anglatadiki, agar biz bir muncha vaqt Internetga kirmaslikka harakat qilsak, bizda tashvishli tuyg’u paydo bo’ladi. Biz nimanidir sog’inishdan qo’rqamiz. Ko’p odamlar bu qaramlikni alkogol yoki giyohvandlik bilan taqqoslashadi, chunki barcha hollarda dopamin ajralib chiqadi.
Haqiqiy hayotda doimo noqulay lahzalar va vaziyatlar ro’y beradi, undan odamlar uzoqroq Internetga sho’ng’ib ketishga harakat qilishadi. Ba’zida bu ongsiz ravishda sodir bo’ladi va odam uning tom ma’noda tarmoqda yashayotganini sezmaydi. Hatto ba’zi odamlar bilan Internetda muloqot qilish haqiqatdan ham yoqimli ekan. Agar shunday bo’ladigan bo’lsa, vaziyatni o’zgartirishingiz, xabardorlikni yoqishingiz va Internet faqat o’zingizning manfaatingiz uchun ishlatishingiz kerak bo’lgan vosita ekanligini tushunishga harakat qilishingiz kerak.
Manba: blog.wikium.ru
Izzattillo Islomov
