Behruzbek Hamidov
Konformizm – bu tez-tez uchraydigan hodisa, shuning uchun odamlar o’zini namoyon qilganda o’zini qanday tutishini bilish foydalidir. Ushbu maqolada siz muvofiqlikka nima olib kelishi mumkinligini va ushbu holatni necha darajaga bo’lishini bilib olasiz.
Konformizm nima?
Muvofiqlik – shaxsning o’z xatti-harakatlarini boshqalar ta’sirida o’zgartirishga moyilligi. Psixologiyada shunga o’xshash atama insonning o’z fikri yo’qligini anglatadi. Konformist unga hokimiyatga ega bo’lgan har bir kishining talablarini hamda jamiyat tomonidan belgilab qo’yilgan talablarni bajarishga tayyor. Bunday odamlar doimo ko’pchilikka ergashadilar va olomondan ajralib turishni yoqtirmaydilar.
Old shartlar
Shaxsning muvofiqligiga katta ta’sir ko’rsatadigan ba’zi omillar mavjud:
- ma’lum bir guruhdagi shaxsning ijtimoiy holati;
- yoshi;
- shaxsning psixo-emotsional va jismoniy holati;
- vaziyat;
- insonning mustaqil qaror qabul qilishga tayyorligi va qobiliyati.
Konformizmning eng yorqin namunasi odam yangi jamoaga kirib, hamkasblarini hayratga solishga urinish holati deb qaralishi mumkin. Ba’zida biron bir hodisa, biron sababga ko’ra, odam boshqalarning talablarini qabul qilishi kerak bo’lgan holatlarda yuzaga keladi, ammo bunday xatti-harakatlarning davomiyligi vaziyatga bog’liq.
Tasnifi
Odatda konformizm bir necha turga bo’linadi:
- Ichki – odam atrof-muhitga moslashib boradi va ko’pchilikning fikriga qo’shiladi, garchi o’zi buni baham ko’rmasa. Shu munosabat bilan, shaxsda biron bir narsani qilish istagini o’ldiradigan ichki ziddiyat mavjud.
- Tashqi – individual ko’pchilikning fikriga qo’shilmaydi va o’z pozitsiyasiga sodiq qoladi, shu bilan birga u o’z ixtilofini ochiq bildirmaydi.
- Salbiy degani, o’z fikri uchun ochiq kurashni, shuningdek konstruktiv dialog o’tkazishni istamaslikni anglatadi.
Psixologlar konformizmni onglilik nuqtai nazaridan ham tasniflashadi. Ular shuni anglatadiki, ongli tur mavjud, bu odamning noto’g’ri ish qilganligi haqidagi g’oyani qabul qilishni, ammo muvofiqlikni qabul qilishni anglatadi. Biror kishi uning qarorlariga kimdir ta’sir ko’rsatayotganini sezmaganida, ongsiz daraja mavjud.
Konformizmning namoyon bo’lishi
Xodimlarni tanlash haqida gap ketganda, ko’pchilik menejerlar ushbu xususiyatga ega bo’lgan kishiga afzallik berishadi:
- Bunday odamlar yangi jamoaga tezroq moslashadilar va ular to’qnashuvlardan qochishlari mumkin.
- Vaqt o’tishi bilan bunday odamlar o’zlari qaror qabul qila olmaydilar, aksincha ko’pchilikning fikriga moslashadi.
- Har doim etakchining va guruhning takliflari bilan rozi bo’ling. Ularning nuqtai nazarini ifoda etish ular uchun hodisadir.
- Ular ko’pchilikning fikrini qo’llab-quvvatlashga tayyor bo’lmaganlarga nisbatan salbiy munosabatda bo’lishadi.
- Ularning darajasi – bu ijodkorlik kerak bo’lmagan jamoada muntazam ishlash.
Afzalliklari va kamchiliklari
Ijtimoiy psixologiyada muvofiqlik o’zining afzalliklari va kamchiliklariga ega. Afzalliklarga tez moslashish, guruhda yaxshi ishlash qobiliyati kiradi, bu muvaffaqiyat imkoniyatini oshiradi, shuningdek, guruh a’zolari o’rtasida vazifalarni aniq taqsimlaydi.
Biroq, ushbu xatti-harakatlar modeli bir qator kamchiliklarga ega:
- Inson o’ziga xosligini yo’qotadi va boshqalarga moslasha boshlaydi.
- Bunday ishchilar o’z nuqtai nazariga ega bo’lgan va har qanday daqiqada uni ifoda etishga tayyor bo’lgan hamkasblariga juda moyil.
- Bunday odamlar, guruhdagi ajoyib ko’rsatkichlarga qaramay, o’z-o’zidan mutlaqo hech narsaga erishmaydilar, chunki vaqt o’tishi bilan ular o’z-o’zini rivojlantirishga qiziqishni yo’qotadilar. Inson rivojlanishning ma’nosini ham ko’rmaydi, chunki u ishlarning holatidan qoniqadi.
Manba: blog.wikium.ru
