Behruzbek Hamidov
Psixologiyada depersonalizatsiya odam o’zini yakka shaxs sifatida qabul qilmasligini anglatadi. Ba’zida bu holat eng kuchli hissiy shok tufayli yuzaga keladi va tana shunchaki o’zini himoya qilishga intiladi. Ammo, agar shaxsni yo’qotish hissi saqlanib qolsa, unda siz yordam so’rashingiz kerak. Vaqtsiz yordam o’zingizga va boshqalarga zarar etkazishi mumkin.
Sindrom haqida
Depersonalizatsiya ko’pincha quyidagi ruhiy kasalliklarda kuzatiladi:
- bipolyar buzilish;
- shizofreniya;
- uzoq muddatli depressiya;
- vahima hujumlari.
Vujudni kuchli hissiy shokdan himoya qilish uchun ong ko’rinmaydigan to’siqni yaratgandek tuyuladi, natijada odam o’zini g’ayritabiiy his qiladi. Uning tanasi ranglarni, hidlarni, teginishni va hatto o’z fikrlarini boshqacha tarzda sezishi mumkin.
Klinik rasm
Shaxsni depersonalizatsiya qilish quyidagi alomatlarga ega bo’lgan ruhiy kasallikdir:
- bemor hamma narsani kulrang soyalarda ko’rishni boshlaydi;
- barcha narsalar xayoliy va loyqa ko’rinishga ega;
- odam tashqi tomondan tovushlarni go’yo naushnik orqali sezadi;
- odam o’z ta’mi afzalliklarini unutishi mumkin;
- shunga o’xshash buzilishi bo’lgan odamlar o’zlariga g’amxo’rlik qilishdan va ovqatlanishdan bosh tortishi mumkin;
- bemor ilgari hayotining mazmuni bo’lgan ishni osonlikcha tark etishi mumkin;
- odam quvonchli hislarni boshdan kechirmaydi;
- bunday shaxslar sevgi va hamdardlik qobiliyatidan mahrum.
Buzilishning dastlabki belgilari paydo bo’lganda, odam sababini topish uchun o’z-o’zidan chuqurlasha boshlaydi. Bu faqat yanada ko’proq izolyatsiya va ajralishga olib keladi.
Etiologiya
Ko’pincha, bunday buzuqlik odam eng kuchli hissiy shokni boshdan kechirgan paytga to’g’ri keladi. Shunday qilib, tana shaxsiyatni haddan tashqari ruhiy stress va tashvishlardan himoya qilishga harakat qiladi. Ammo, depersonalizatsiya paydo bo’lishi boshqa sabablarga ko’ra sodir bo’ladi:
- epilepsiya;
- bosh suyagi shikastlanishi;
- miya chayqalishi;
- irsiyat;
- qon tomir;
- spirtli ichimliklar yoki giyohvand moddalarni suiiste’mol qilish.
Depersonalizatsiya turlari
Depersonalizatsiya sindromi quyidagi turlarga bo’linadi:
- Autopsixik shaxsiyatni ajratish tuyg’usini nazarda tutadi, odam o’zini begona kishi uning fikrlari va tanasini boshqarayotgandek his qiladi.
- Allopsixik, bemorga atrofdagi hamma narsa illyuziya yoki tush kabi tuyulganda, dunyoni etarli darajada idrok etmasligi bilan ajralib turadi.
- Somatopsixik – bu bemorning o’ziga tegishli bo’lmagan, ovqatlanishdan bosh tortgan, o’ziga g’amxo’rlik qilishni istamagan, shuningdek og’riq sezmaydigan eng og’ir shakl.
Davolash
Ushbu buzuqlikni davolash psixoterapiya, shuningdek maxsus preparatlarni qo’llash orqali sodir bo’ladi. Bemor bilan suhbat davomida psixolog depersonalizatsiya rivojlanishiga turtki bo’lgan asosiy sababni aniqlashga urinadi. Shuningdek, shifokor bemorga kayfiyatni, trankvilizatorlarni, nototropiklarni va antipsikotiklarni barqarorlashtiradigan dorilarni buyurishi mumkin.
Endi siz depersonalizatsiya nima ekanligini, uning alomatlari va bu buzilish nimaga olib kelishi mumkinligini bilasiz. O’zingizni ushbu holatning barcha “jozibasi” ni his qilmaslik uchun, agar siz qattiq hissiy va ruhiy jarohatlar olgan bo’lsangiz, o’z vaqtida psixologik yordamga murojaat qilishingiz kerak.
Manba: Blog.wikium.ru
