Behruzbek Hamidov
Bir ish kunining oxirida 10 ta vazifani bajarishingizni tasavvur qiling. Agar yana bitta xodimni olsak, unda bu ko’rsatkich 20 ga ko’tarilishi kerak, aslida bunday bo’lmaydi va 18 ga yaqin vazifani bajarish mumkin bo’ladi, bu me’yorning 93 foizini tashkil qiladi. Agar biz to’rtta ishchini olsak, ular belgilangan 40tadan atigi 34 ta topshiriqni bajaradilar. Ushbu statistika tasodifiy emas, shunga o’xshash faoliyatni istalgan sohada olish mumkin. Ringelmann effekti aynan shu tarzda tushuntiriladi. Buni ijtimoiy dangasalikning ta’siri ham deyiladi.
Effekt nimadan kelib chiqadi?
Frantsuz muhandisining alohida yutug’i – bu nafaqat tutunni o’lchash uchun Ringelmann shkalasi, balki u uning kattalashishiga qarab, guruhning ayrim a’zolarining mahsuldorligini kamaytirish tendentsiyasini topdi.
Hosildorlikning pasayishi motivatsiya va boshqaruv muammolarining pasayishi bilan bog’liq. Agar kishi yolg’iz ishlasa, unda u faqat o’ziga ishonadi. Agar u bilan yana bitta kishi ishlasa, u allaqachon ikkinchisining kuchiga tayanishni boshlaydi. Bu har doim kuzatiladi va jarayon ishtirokchilarining dastlabki kelishuvi bunga ta’sir qilmaydi.
Zamonaviy psixologlar hali bu hodisani aniq tushuntirishga qodir emaslar va endi uni yo’q qilishning ijtimoiy usullari mavjud emas. Shu sababli, nima qilsangiz ham, guruh a’zolari sonini ko’paytirish mahsuldorlikka ta’sir qilishi muqarrar.
Ta’sirni qanday kamaytirish mumkin?
Dastlab, Ringelman effektining ta’sirini kamaytirish uchun aniq ish maqsadlarini belgilashga arziydi. Agar har bir ishtirokchi ish vazifasini tushunsa, unda umumiy ish shu kabi jamoaning ishidan oshib ketadi, bu erda javobgarlik aniq belgilanmagan. Shuning uchun topshiriqning maksimal tafsiloti ijtimoiy javobgarlikni oshiradi va ishtirokchilar orasida dangasalikni kamaytiradi.
Bundan tashqari, har bir maqsad etarlicha qiyin ekanligiga ishonch hosil qilishingiz kerak. Oson topshiriq butun guruhdan ko’p harakat talab etmaydi, bu ba’zi ishtirokchilarni ishdan qochishga undaydi. Agar vazifa etarlicha qiyin bo’lsa, unda buni amalga oshirishning iloji bo’lmaydi, chunki yaxlit umumiy ish zarur. Masalan, har bir ishtirokchi 2×2 qancha bo’lishiga oid savolga javob berishga hojat yo’q. Bu erda faqat bittasi javob beradi, boshqalari sukut saqlashni afzal ko’rishadi. Shu bilan birga, har bir jamoa a’zosining yordami integrallar bo’yicha olimpiada masalasini hal qilishda foydalidir.
Manba: Blog.wikium.ru
Izzattillo Islomov
