Behruzbek Hamidov
Har bir inson o’ziga xosdir. Uning xususiyatlari va xususiyatlari ko’plab omillardan iborat: ta’lim darajasi, hayotiy tajribasi, tarbiyasi, genetikasi va boshqalar. Psixologiya sohasidagi mutaxassislar, ommaviy axborot vositalari ongni manipulyatsiya qilishning ko’plab usullari va usullaridan foydalanadilar: ham individual, ham ommaviy.
Nima uchun zamonaviy odamning ongini boshqarish usullarini bilish muhimdir?
Shu jumladan, chunki ularni bilish bilan siz manipulyatsiyaga qarshi tura olasiz. Boshqacha qilib aytganda, siz yo’lda o’zingizning ruhiy tajovuzingizga qarshi turishingiz va shu bilan o’zingizni himoya qilishingiz mumkin bo’ladi.
Manipulyatsiya qilishning ko’plab usullari mavjud: ba’zilarini faqat uzoq va tizimli amaliyot yordamida o’zlashtirish mumkin, ba’zilari ongsiz ravishda ko’p odamlar tomonidan qo’llaniladi. Shunday qilib, bu erda aqlni manipulyatsiya qilish texnikasining ro’yxati.
- Yolg’on tushuntirishlar. Manipulyator sizni yaxshiroq tushunganga o’xshaydi va yana so’raydi. Ammo sizning o’zingizning so’zlaringiz shu tarzda buzilganki, ularning ma’nosi manipulyatorga kerak bo’lgan ma’noga o’zgaradi.
- Qasddan shoshilish. Manipulyator sizga qandaydir ma’lumotni etkazadi, so’ngra e’tiboringizni boshqa tomonga yo’naltirish uchun qasddan boshqa mavzuga o’tadi. Bu suhbatdoshning ilgari aytilganlarga tezda munosabat bildirishiga yo’l qo’ymaydi.
- Qasddan beparvolik. Uning tashqi qiyofasi bilan manipulyator suhbatdoshning unga befarqligini, hamma narsani uning e’tiborini jalb qilishga va uni ahamiyatiga ishontirishga harakat qilishini ko’rsatadi.
- Xayoliy “kasal”. Ushbu uslub lazzatlanish ta’sirini kuchaytirishga qaratilgan. Buning natijasida manipulyator suhbatdoshning psixikasi manipulyatorning aytgan yoki qilayotgan ishlariga jiddiy e’tibor bermasdan, erkin rejimda ishlay boshlaganiga erishadi.
- Hayoliy sevgilisi. Hayrat, haddan tashqari hurmat, ehtirom – namoyishkorona tarzda namoyish etilgan bu his-tuyg’ular manipulyatorlarga istagan narsalariga erishish uchun har qanday holatda ham yordam beradi. Odam oddiygina, unga o’xshab ko’rinib turganidek, unga juda qiziqqan odamni rad eta olmaydi. Shunga ko’ra, uning hushyorligi kamayadi.
- To’satdan portlash. To’satdan, dialog paytida manipulyator tomonidan g’ayratli g’azabning haqiqiy portlashi boshlanadi. Suhbatdosh bunday daqiqada juda katta noqulayliklarga duch kela boshlaydi va suhbatni iloji boricha tezroq yakunlashga intiladi. Ongli ravishda, u qulay zonaga qaytish uchun hamma narsani qilishga, shu jumladan manipulyatorga yon berishga tayyor.
- Majburiy bahonalar. Manipulyator ishonchsizlikni namoyon qiladi va suhbatdoshini biron bir narsada ayblaydi, aybsiz odamni bahona qilishga majbur qiladi. Hozirgi vaqtda himoya ruhiy to’siq zaiflashadi va manipulyatorga xohlagan narsasiga erishish ancha osonlashadi.
- Quvvat. Ko’p odamlar “nufuzli” fikrga ko’r-ko’rona ishonishga moyildirlar.Bunga asoslanib, manipulyator o’zining hukmronlik yo’li bilan o’z g’oyasini ilgari surishi mumkin.
- Yordam uchun to’lov. Shaxs suhbatdoshning vijdoniga bosim o’tkazadi, u ilgari unga kichik bir yaxshilik qilganini, sirni topganini yoki ishonishni boshlaganini ta’kidlaydi.
- Irony. Dastlab, suhbatda manipulyator ohangni “tirjayib” tanlaydi va shu bilan suhbatdoshga uning biron bir so’zi jiddiy qabul qilinmasligini tushuntiradi. Bu boshqa odamning psixikasi uchun sinov, u yoki o’z ahamiyatini isbotlay boshlaydi yoki o’zini yo’qotadi va bu holatda manipulyatsiya ancha osonlashadi.
- Uzilish. Suhbatdosh doimo uzilib qoladi, natijada u fikrini yo’qotadi. Ushbu manipulyatsiya manipulyatorga kerak bo’lgan etakchi savollar bilan birlashganda juda yaxshi va odamni kerakli manipulyatorga, xulosaga kelishiga majbur qiladi.
- Qiyin so’zlar. Manipulyatsiya noyob, murakkab atamalardan foydalanishni o’z ichiga oladi. Qoida tariqasida, ushbu texnikadan foydalangan holda manipulyator tomonidan ishlatiladigan so’zlar juda oz foydalidir. Shunday qilib, ma’noning bir qismi yo’qoladi, chunki suhbatdosh, o’qimagan ko’rinishni istamay, ularning ma’nosini ko’rsatmaydi.
Manba:blog.wikium.ru
Izzattillo Islomov
